NIK podała dane o dostępności w żłobkach w Polsce. Miejsce w nich ma tylko co czwarte dziecko. Program Maluch Plus nie pomógł?

W latach 2020–2022 odnotowano systematyczny wzrost liczby instytucji opieki nad dziećmi do lat 3. Mimo tego, w skali całego kraju, dostępność miejsc w żłobkach i klubach dziecięcych pozostaje niewystarczająca.

Na koniec 2022 roku, w 1354 gminach (55% wszystkich gmin w Polsce) funkcjonowało 7452 instytucji opieki, w tym 4494 żłobki. Liczba ta, choć rosnąca, pokrywa zapotrzebowanie tylko co czwartego dziecka poniżej 3. roku życia.

- Działania podejmowane przez Ministra Rodziny i Polityki Społecznej oraz samorządy przyczyniły się zatem do rozwoju instytucji opieki nad dziećmi do lat 3, jednak były one niewystarczające dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców. Fakt, że minister nie określił wskaźników realizacji programu „Maluch plus” uniemożliwia dokonanie pełnej oceny, w jakim zakresie cele te zostały zrealizowane - wyjaśniła NIK.

NIK wskazuje na kilka głównych problemów związanych z realizacją programu „Maluch plus”. Jednym z nich jest roczny charakter programu, który w połączeniu z niewystarczającymi środkami własnymi gmin, utrudniał aplikowanie o środki na tworzenie nowych miejsc opieki. Koszty realizacji projektów znacznie przekroczyły pierwotne założenia, co dodatkowo pogłębiło problem.

- Głównymi przyczynami braku tych placówek w gminach oraz nieaplikowania przez samorządy o środki z programu „Maluch plus” był roczny charakter programu realizowanego w latach 2020–2021 oraz niewystarczające środki własne gmin. Koszty tworzenia miejsc w gminach poddanych kontroli wzrosły bowiem o ponad 43 procent w stosunku do kosztów planowanych, wskazanych w złożonych ofertach - zaznaczyła NIK.

Dodatkowo, w 2022 roku program nie był ogłoszony, co pozbawiło gminy możliwości pozyskania środków na tworzenie nowych miejsc opieki. Pomimo wprowadzenia możliwości refundowania wydatków poniesionych w 2022 roku w ramach nowego ogłoszenia programu na lata 2022-2029, brak analiz wpływu tej przerwy na liczbę utworzonych miejsc jest zauważalny.

NIK podkreśla również, że w latach 2020–2021 nie wykorzystano wszystkich zaplanowanych środków przeznaczonych na program „Maluch plus”. Epidemia COVID-19 wpłynęła na trudności w realizacji inwestycji, w tym na problemy ze znalezieniem wykonawców i wzrost cen materiałów budowlanych.

- W latach 2020–2021 na jego realizację przeznaczono łącznie blisko 900 mln zł, w tym prawie 600 mln zł z budżetu państwa oraz 300 mln zł z Funduszu Pracy. Łącznie na realizację programu w latach 2020–2021 wydano jednak nieco ponad 518,5 mln zł. Wśród czynników utrudniających realizację inwestycji była epidemia COVID-19 – pojawiły się trudności ze znalezieniem wykonawców prac remontowych, wzrosły ceny materiałów budowlanych, a także były problemy z ich dostępnością - wyjaśniła NIK.

Program „Maluch plus” na lata 2022–2029 ma skupić się głównie na rozwoju instytucji opieki w gminach, gdzie one już funkcjonują, co może nie w pełni odpowiadać na potrzeby zwiększenia dostępności terytorialnej opieki. Decyzje gmin o rezygnacji z udziału w programie wskazują na jego niewystarczającą atrakcyjność.

- Mogą ją jeszcze pogorszyć liczne decyzje gmin o rezygnacji z udziału w programie. Już na etapie składania oświadczeń o przyjęciu środków, z dofinansowania zrezygnowały 64 jednostki samorządu terytorialnego i 155 podmiotów niepublicznych, co może wskazywać, że program nie jest atrakcyjny zarówno dla jednostek samorządu terytorialnego, jak i podmiotów niepublicznych - zauważyła NIK.

Podsumowując, mimo wzrostu liczby miejsc opieki nad dziećmi do lat 3, Polska wciąż boryka się z problemem dostępności tych miejsc. Wyzwania związane z realizacją programu „Maluch plus” oraz niepełne wykorzystanie dostępnych środków wskazują na potrzebę przemyślanej i długoterminowej strategii w polityce rodzinnej państwa.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Biznesu codziennie. Obserwuj StrefaBiznesu.pl!