KAZIMIERZ WIELKI (Mateusz Król)

W chwili objęcia rządów przez Kazimierza w 1333 r. pozycja międzynarodowa Polski była bardzo niekorzystna. Na północy dobiegał końca rozejm z krzyżakami, wrogie relacje pozostawały z Brandenburgią i Królestwem Czech. W walce zbrojnej Kazimierz był bez szans – pozostawały układy. Dzięki dyplomatycznym zdolnościom młodemu królowi udało się uregulować stosunki z sąsiadami i odsunąć groźbę wojny. W 1335 r. uzyskał także zrzeczenie króla czeskiego z przysługujących mu praw do polskiej korony. Cena kompromisu była wysoka, kosztowała znaczną na owe czasy sumę 20 tys. kóp groszy praskich. Długie panowanie Kazimierza przyniosło wzmocnienie pozycji Polski. Było pasmem nie tylko sukcesów, ale i porażek. Mimo wielu wysiłków nie udało mu się odzyskać Pomorza Gdańskiego, które na mocy zawartego w 1343 r. w Kaliszu pokoju pozostało w rękach Zakonu. Pogodzić musiał się również z objęciem zwierzchności nad Śląskiem przez króla czeskiego. Niepowodzenia te Kazimierz rekompensował sobie prowadząc ekspansję na wschodzie i przyłączając do Polski Ruś Halicką. Chwaląc króla za jego działalność polscy kronikarze podkreślali, że był bardziej sławny w pokoju niż czynach i sztuce wojennej. Doceniając zalety Kazimierza, dostrzegając też jednak jego przywary, od XVI w. zaczęli nazywać go Wielkim. Swego dzieła nie zdołał niestety przekazać własnemu dziedzicowi – cztery żony nie dały królowi męskiego potomka. Będąc ostatnim Piastem na tronie polskim, umierając w 1370 r. przekazał swoje państwo spokrewnionej ze sobą dynastii andegaweńskiej.