Adam Stalony-Dobrzański

Witraż to obraz wyrysowany ołowiem i żelaznymi sztabami, nieustannie malowany światłem barwnych szkieł, zamurowany w kamienne ramy architektury. Mur, metal, szkło i światło. Ta odmienność tworzywa wymaga odrębnej, tylko witrażowi właściwej formy plastycznej. Owe obrazy ze światła w szkle i metalu nieustanie odmienia każdy dzień i godzina, nawet chwila nieuchwytnie rozświetla je, jarzy i rozpala, inaczej o świcie, inaczej z wieczora. Witraże zmieniając się, same zmieniają nastrój otoczenia i są punktem wyjścia dla wystroju wnętrza. Charakterystycznym jest to, że abstrakcja ornamentów żyje rytmem swojego życia. Natomiast pismo jest wyjątkowym ornamentem, który tworzy człowiek nie tylko dla dekoracji. Człowiek i Słowo tworzą niepodzielną całość. Obok obrazów, postaci, litera wprowadza naszą myśl w świat piszącego, który czytający sam w sobie współtworzy. Adam Stalony Dobrzański (1904 - 1985) urodził się w Menie na terenie dzisiejszej Ukrainy. Artysta zmarł 22 marca 1985 r. w Krakowie w trakcie realizacji ostatniej swej pracy - zespołu witraży dla cerkwi prawosławnej w Hajnówce. W reportażu o artyście zobaczymy jego dzieła sztuki witrażowej z kościołów w Gródku Białostockim, Nysie, Warszawie i Zawierciu. Oprócz witraży Dobrzański tworzył także polichromie dla z cerkwi prawosławnych w Michałowie, Bobinie i Radomiu. Bardzo ważnym wątkiem w życiorysie artysty był okres jego konfliktu z władzą PRL - u. Jaki to miało wpływ na twórczość Adama Stalony - Dobrzańskiego, dowiemy się z wypowiedzi jego wnuka Jana Stalony - Dobrzańskiego. Podczas wspomnień o swoim dziadku Jan Dobrzański pokaże niezrealizowane projekty witraży i polichromii. W reportażu jako recenzenci twórczości Adama Stalony - Dobrzańskiego wystąpią m.in. dyrektor Instytutu Historii Sztuki i Kultury Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II prof. Kazimierz Kuczman, Michał Bogucki, a także architekt i twórca cerkwi prawosławnych Jerzy Uścinowicz oraz ks. Henryk Paprocki. Analiza tematyki i warsztatu tworzenia polichromii, witraży czy rysowanych projektów artysty ukaże nam postać wybitną na skalę polską jak i światową. Poznamy artystę, który przetarł w Polsce szlak dla tworzenia sztuki sakralnej. Witraż Adama Stalony - Dobrzyńskiego jest dziełem artysty pogranicza kultur, wyznań, estetyk. Sama materia, w której tworzył witraże - kolorowe kawałki szkła przenikniętego światłem - jest integralnie związana z zachodnią sztuką gotyckich katedr. Adam Stalony - Dobrzański doskonale połączył tę materię z ikonografią zaczerpniętą ze sztuki cerkiewnej. Recenzenci twórczości Dobrzańskiego opowiedzą także o jego współpracy ze swoim uczniem Jerzym Nowosielskim i powstałych dziełach tego duetu. Ważnym, niepublikowanym elementem wspomnień o Adamie Stalony Dobrzańskim będzie prezentacja wywiadu, jaki z artystą przeprowadzila jego córka. Warstwę wizualną stanowić będą doskonałej jakości fotografie dokumentujące dorobek Adama Stalony Dobrzańskiego. Fotografie te zostaną zanimowane w rytmie specjalnie stworzonej muzyki autorstwa Macieja Kazińskiego.