Bitwa pod Łowczówkiem 1914

"Na stos rzuciliśmy swój życia los, na stos, na stos..." - tak jak w słowach legionowej pieśni, strzelcy Józefa Piłsudskiego, zarażeni ideą walki o odzyskanie niepodległości, wyruszyli w sierpniu 1914 roku z podkrakowskich Oleandrów w długą i dla wielu, niestety ostatnią drogę, ale jednak wiodącą ku wolnej Polsce. Etapem tej drogi był Łowczówek, miejscowość oddalona 12 kilometrów od Tarnowa na Podkarpaciu, rozrzucony wśród łagodnych wzgórz z uprawnymi polami, łąkami i enklawami lasu. Maszerowali ramię w ramię: uczniowie i studenci, urzędnicy, lekarze, przedstawiciele wolnych zawodów, ale też i weterani Powstania Styczniowego. Ci ostatni chętniej śpiewali "...bo kto Polak, na bagnety...". Szli na śmiertelne spotkanie z wojskami carskiej Rosji, których pokonanie u boku armii austro - węgierskiej dawało szansę na odrodzenie Rzeczpospolitej. W grudniu 1914 roku legioniści Józefa Piłsudskiego dotarli do Nowego Sącza, skąd po świętach Bożego Narodzenia mieli kierować się na wschód. Niestety, udana ofensywa wojsk rosyjskich zmieniła te plany. Wsparciem dla łamiących się szyków wojsk austro - węgierskich zostali legioniści. Dokument opowiada o wyjątkowych żołnierzach i wyjątkowej bitwie, bodaj jedynej rozegranej w szczególne dla Polaków dni Wigilii i świąt Bożego Narodzenia. Kolędy śpiewane w okopach, łamanie się sucharami zamiast opłatkiem czy o ironio, choinki dekorowane karabinowymi łuskami i czerwonymi tamponami od ran Szarych Strzelców. Etapy bitwy, jej dramatyczny przebieg, ale i sukcesy młodego, legionowego wojska relacjonują z historyczną rzetelnością naukowcy: Janusz Odziemkowski, Jan Tarczyński, Andrzej Czesław Żak oraz nauczyciel gimnazjum im. Bohaterów Bitwy pod Łowczówkiem w gminie Pleśna, gdzie leży Łowczówek. Tę historyczną narrację uzupełniamy dokumentami z epoki: fragmentami filmowych kronik wojennych, zdjęć i map. Momentami, kamera dotyka wręcz historii, idziemy zachowanymi do dziś okopami, z których 100 lat wcześniej legioniści ruszali do ataku na rosyjskie pozycje. Atmosferę i okoliczności bitwy przywołujemy, cytując rozkazy, wspomnienia, prasę frontową czy wreszcie poezję patriotyczną, interpretowaną aktorsko przez Daniela Kondraciuka w mundurze legionisty. Istotnym walorem dokumentu jest połączenie narracji historycznej w plenerach współczesnego Łowczówka z bogatymi zbiorami archiwalnymi Centralnej Biblioteki Wojskowej i Centralnego Archiwum Wojskowego. Dzięki temu artystycznemu zabiegowi, wydarzenia sprzed 100 lat, stają się oczywiste dla współczesnego pokolenia Polaków. Niepodległość i odrodzenie państwowości nie było nam darowane. Zostało wywalczone i okupione krwawą ofiarą tych, którzy "...na stos, złożyli swój życia los".