Bohater

Jerzy Andrzejewski, pisząc "Popiół i diament", posłużył się autentyczną biografią Stanisława Kosickiego, który - jako dziewiętnastoletni żołnierz Armii Krajowej - wykonał wyrok na przedstawicielu nowej władzy, wojewodzie Foremiaku. Realizator filmu odnalazł człowieka, który był literackim pierwowzorem głównego bohatera powieści. Portret filmowy wykreowany przez Zbyszka Cybulskiego przeciwstawia autor audycji spokojnej relacji Stanisława Kosickiego o jego wojennych losach, wierności ideałom, wykonaniu rozkazu, zasądzonego wyroku (kara śmierci), warunkach w celi śmierci, reakcji otoczenia, życiu z piętnem zabójcy. Realizatorzy audycji dokonują konfrontacji realnego człowieka z postacią literacką i filmową. Poznanie okoliczności tworzenia mitu Maćka Chełmickiego pozwala zrozumieć mechanizmy tworzące najnowszą historię Polski. Zarejestrowano refleksje na ten temat pisarzy, dziennikarzy i historyków literatury. Całość jest ilustrowana fragmentami Polskiej Kroniki Filmowej i scenami z filmu "Popiół i diament" w reżyserii Andrzeja Wajdy.