Gnoje

"Gnoje" to swobodna adaptacja bestsellerowej powieści Andrzeja Stasiuka pt. "Biały kruk". O powstaniu ekranizacji zadecydował przypadek. "Punkt wyjścia był taki, że pojawiła się u mnie dziewczyna Andrzeja Stasiuka i powiedziała, że Andrzej pisze scenariusze. Przeczytałem kilka tekstów, świetnie napisanych po polsku, ale bez konstrukcji, konwencji, bez początku i bez końca. Pojechałem do Andrzeja i od razu wiedziałem, że z tej znajomości coś wyniknie. Knuliśmy przez cały czas jakiś scenariuszowy spisek, aż dowiedziałem się, że Andrzej pisze książkę. Wziąłem maszynopis, przeczytałem i powiedziałem: Robimy to" - wspomina reżyser Jerzy Zalewski ("Czarne słońca", liczne filmy dokumentalne, m. in. "Kot - wspomnienie o Konstantym Jeleńskim", "Szpiedzy - świadkowie historii"). Współpraca obu artystów przebiegała bez zakłóceń, mimo że na potrzeby filmu Stasiuk musiał dość mocno przerobić swą powieść. Zrezygnował np. z atmosfery tajemniczości na rzecz mocnego dialogu i humoru sytuacyjnego. Kompromis między twórcami był tym łatwiejszy, że obaj należą do tego samego pokolenia (rocznik 1960) i pochodzą z Warszawy, gdzie powstała też część zdjęć do filmu. Pozostałe zrealizowano w jakże bliskich Stasiukowi rejonach pomiędzy Gorlicami i Duklą. Pisarz pojawił się zresztą osobiście na ekranie, w epizodycznej roli rosyjskiego sutenera. Filmową narrację niewątpliwie ubarwia również występ rumuńskich Cyganów, w których wcielili się ich ziomkowie spod Nowego Sącza. Praca na planie przebiegała sprawnie, choć zdarzył się też wypadek, którego okoliczności dały początek anegdocie. Podczas kręcenia jednej z ostatnich scen kaskader zastępujący Olafa Lubaszenkę tak nieszczęśliwie spadł z wieży cerkiewnej, że złamał nogę. Stało się to poniekąd na jego życzenie, gdyż wcześniej kazał usunąć kartonowe pudła, które miały amortyzować upadek. Kiedy u lekarza wyjaśnił przyczynę złamania, medyk ironicznie zapytał: "Pan kaskader?". Głównymi bohaterami "Gnojów" są czterej trzydziestolatkowie: Gąsior, Mały, Wasyl i Kostek. Ich spotkanie w warszawskiej kawiarni "Na Rozdrożu" kończy się suto zakrapianą libacją. Solidnie podpici postanawiają jechać fordem capri Gąsiora do Cześka, przyjaciela z dzieciństwa, który uciekł przed światem w górskie odludzie. Podczas podróży stają się uczestnikami tragikomicznej serii wydarzeń, będącej po części wynikiem absurdalnych zbiegów okoliczności, a po części efektem dwuznacznych manipulacji Kostka, niespełnionego pisarza, próbującego kształtować życie na wzór powieściowej fabuły. W konsekwencji niefrasobliwi bohaterowie wchodzą w kolizję z prawem. Ich wyprawa zamienia się w ucieczkę, zmierzającą do tragicznego finału. Dramat obyczajowy, 86 min, Polska 1995 Reżyseria: Jerzy Zalewski Scenariusz: Andrzej Stasiuk, Piotr Suchecki, Jerzy Zalewski Zdjęcia: Paweł Wendorff Muzyka: Janusz Grudziński Aktorzy: Mariusz Bonaszewski, Mirosław Baka, Olaf Lubaszenko, Piotr Bajor, Artur Żmijewski, Danuta Stenka, Jerzy Nowak, Adam Bauman, Sławomir Orzechowski, Edyta Olszówka, Artur Sokołowski, Anna Majcher, Andrzej Stasiuk, Iwo Dąbkowski, Adam Garguliński, Bronisław Karlak, Wojciech Nowacki, Anna Paradowska, Stanisław Rajski, Andrzej Stec, Kamil Targosz, Jerzy Maciej Pietraho, Wiesław Orłowski i inni