Mikołaj Rej z Żurawna

W roku 2005 obchodzimy 500-lecie urodzin wielkiego ewangelika, ojca literatury polskiej Mikołaja Reja. Pozostawił po sobie liczne misteria ("Żywot Józefa"), moralitety ("Kupiec"), dialogi ("Krótka rozprawa między trzema osobami, Panem, Wójtem i Plebanem"), kazania ("Postylla Pańska"). Mikołaj Rej to bardzo ciekawa postać wśród twórców literatury epoki renesansu. Wywodził się z rodziny szlacheckiej osiadłej na Rusi. Urodził się w Żurawnie nad Dniestrem. Był samoukiem, dzieciństwo spędził na polowaniach, a talent artystyczny rozwinął na magnackim dworze Tęczyńskich. Dwa lata spędził w szkole w Skalmierzu, rok w Akademii Krakowskiej. Żył w środowisku kresowym, które było wieloetniczne, wielowyznaniowe i wielokulturowe, co sprzyjało rozwojowi intelektualnemu. Był aktywnym działaczem publicznym zaangażowanym w ruch egzekucji dóbr i ruch reformacyjny, a także posłem na Sejm i dobrym przedsiębiorcą. Dorobił się znacznego, jak na owe czasy, majątku. Jako zwolennik reformacji angażował się w działania na rzecz szerzenia swojej wiary, zakładał zbory i szkoły. Kierując się poczuciem godności narodowej i pragnieniem zreformowania Kościoła oraz odnowy życia religijnego chrześcijan, pragnął udostępnić problematykę teologiczną i etyczną szerokim kręgom Polaków w języku polskim, odrzucając łacinę jako język obcy i niezrozumiały dla mało wykształconych, lecz zdolnych jednak do głębszej refleksji ziomków.