Na straży swej stać będę

23 września 1939 r. Janek Klimza po klęsce kampanii wrześniowej, przekraczając nocą granicę, powraca w mundurze na swój rodzinny Śląsk. Rodzice witają go w domu, ukrywają karabin. Na ulicach Katowic obwieszonych flagami ze swastykami defilują szeregi dzieci i młodzieży w mundurach "Hitlerjugend". Janek odwiedza Darka - przyjaciela ze studiów, który, skarżąc się na depresję spowodowaną sytuacją polityczną, całe dnie spędza bezczynnie w łóżku. Uwagę Janka absorbuje Majka - pełna temperamentu, przekorna i uwodzicielska siostra Darka. W rozmowie z kolegą Janek ujawnia zamiar założenia antyniemieckiej organizacji konspiracyjnej. Do sąsiedniego mieszkania wprowadza się młody oficer niemiecki. Odbywa się pierwsze konspiracyjne zebranie grupy założycielskiej Polskiej Organizacji Zbrojnej. Pierwsi członkowie przysięgają wierność na pistolet Janka, którego używał podczas kampanii wrześniowej. Polacy zamieszkujący na Śląsku są nakłaniani przez władze niemieckie do podpisywania aktu lojalności wobec Rzeszy. Mimo szantażu, jaki urzędnik stosuje wobec Janka wspominając o powstańczej przeszłości jego ojca, chłopak odmawia podpisania dokumentu, twierdząc, że Rzesza nie będzie miała z niego żadnego pożytku. Po wyjściu z biura gestapo orientuje się, że jest śledzony. Zgubiwszy agentów, odwiedza kolejnego kolegę, proponując mu wstąpienie do organizacji. Następne spotkanie odbywa się na plebanii. Ksiądz wikary - szkolny kolega Janka - organizuje u siebie magazyn broni. Tymczasem Majka staje się coraz bardziej zaborcza. Wyznaje Jankowi miłość, zaprasza go na swoje imieniny. Ze względu na godzinę policyjną Janek zmuszony jest u niej nocować. Jednak odpycha ją od siebie, nieczuły na miłosne błagania. Majka czuje się poniżona. Nadchodzi Wigilia Bożego Narodzenia. W kamienicy Klimzów zarysowały się już ostre podziały między Polakami a tymi, którzy uznali się za Niemców. Konspiratorzy pragną nawiązać kontakty z podobną organizacją w Krakowie. Janek przygotowuje się do wyjazdu, nocuje u swojego kolegi Herberta. Nocą mieszkanie Klimzów nachodzą gestapowcy.