Ponad granicami

W 2016 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda w dokumencie "Polacy ratujący Żydów w czasie Zagłady. Przywracanie pamięci" wyraził następujące słowa: 6 października 1939 roku, po pięciu tygodniach ciężkich walk, terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zostało zajęte przez wojska niemieckiej III Rzeszy oraz jej sprzymierzeńca, Związek Sowiecki. Polska straciła wtedy wolność, ale nie ducha wolności. Nasza narodowa tradycja wzajemnego szacunku, tolerancji oraz nieustępliwej walki z wszelką tyranią wydawała owoce nawet wówczas, w skrajnie trudnych warunkach. Tu, na ziemi, na której przez wieki rozbrzmiewały różne języki, tu, gdzie sąsiadowały ze sobą świątynie katolickie, prawosławne, ewangelickie, żydowskie, karaimskie i muzułmańskie, (...) ani na chwilę nie zgasł opór wobec totalitarnego terroru. O życiu i doświadczeniach z tych tragicznych lat mówi się coraz głośniej i coraz więcej, poddając wydarzenia z przeszłości głębokiej refleksji. Wspomnienia osób, które przeżyły lata wojny, stają się w ten sposób nie tylko indywidualnym doświadczeniem tych, którzy ocaleli. Przekładają się na naszą wspólną przeszłość i historię, bez której nie ma przyszłości. Mimo iż trwają dyskusje co do miejsca wybuchu II wojny światowej, według informacji zawartych w dzienniku bojowym 76. eskadry, 1 września dwie minuty po piątej (czyli o 4.02 czasu polskiego), 29 sztukasów wystartowało z lotniska Nieder - Ellguth (obecnie Ligota Dolna), pomiędzy Wrocławiem a Opolem i o godz. 4.35 miejscowego czasu, pojawiło się nad Wieluniem. Zaraz potem spadły pierwsze bomby na miasto. Atak na Wieluń nastąpił zatem pięć minut przed pierwszym strzałem niemieckiego pancernika Schleswig - Holstein na Westerplatte. Jeden ze świadków, relacjonując tamte wydarzenia, powiedział: Za chwilę zawyła syrena miejska (...) zobaczyłem, jak samoloty zatoczyły rundę nad miastem, po czym obniżyły lot. Usłyszałem okropny świst i za chwilę szyby w naszym lokalu wyleciały na podłogę, futryna jednego z okien wpadła do środka, a brunatno - szary pył przesłonił wszystko.