Rękopis znaleziony w Saragossie

Film kostiumowy, 175 min, Polska 1964Reżyseria: Wojciech J. HasScenariusz: Tadeusz KwiatkowskiZdjęcia: Mieczysław JahodaMuzyka: Krzysztof PendereckiWystępują: Zbigniew Cybulski, Iga Cembrzyńska, Joanna Jędryka,Kazimierz Opaliński, Sławomir Linder, Mirosława Lombardo,Aleksander Fogiel, Franciszek Pieczka, Ludwik Benoit, BarbaraKrafftówna, Pola Raksa, August Kowalczyk, Henryk Hunko, AdamPawlikowski, Beata Tyszkiewicz, Gustaw Holoubek, Leon Niemczyk iinni Stylowa komedia kostiumowa, awanturniczy film "płaszcza i szpady", fantastyczna baśń z duchami, wisielcami, opętanymi księżniczkami - tak określano ten niezwykły film. Jego literackim pierwowzorem jest powieść osiemnastowiecznego poety, uczonego, filozofa, żołnierza, podróżnika i fantasty Jana Potockiego. Pochodził z magnackiej rodziny, otrzymał niezwykle staranne wykształcenie - studiował w Szwajcarii, Paryżu, Niemczech, interesował się geografią, matematyką, historią, a jego największą pasją była archeologia i podróże. Zwiedził Turcję, Egipt, Afrykę Północną, Kaukaz, Chiny, całą niemal Europę Zachodnią. Brał udział w pracach Sejmu Czteroletniego, opracował projekt reformy oświaty. Zmarł w sposób równie oryginalny, jak oryginalne było jego życie i jego dzieło- strzelił do siebie srebrną kulką odkręconą przy śniadaniu z cukiernicy. "Rękopis znaleziony w Saragossie" - jedno z najświetniejszych dzieł europejskiego Oświecenia - po raz pierwszy wydany został w roku 1813, po francusku i przez długie lata był w Polsce nieznany. Na język polski przełożony został dopiero 34 lata później. A i do dziś dzieło Potockiego znane jest bardziej na Zachodzie Europy niż w Polsce. "Cudowność Rękopisu" na tym polega, że swą cudownie atrakcyjną formą służy treściom ważkim. To jest po prostu szkoła życia, przekrój społeczeństwa - aktualny w XVIII wieku - i dziś. Bohater ma zacząć myśleć i gra toczy się o to, jak będzie myślał.Wszystko ma dwie interpretacje: mistyczna, magiczna filozofia Kabalisty ściera się z humanistycznym racjonalizmem Matematyka. Wybierać musi nie tylko van Worden, wybiera - widz" - mówił reżyser Wojciech Has. Młody kapitan gwardii króla Hiszpanii, Alfons van Worden podróżuje samotnie przez dzikie góry Sierra Morena. W czasie noclegu w ponurej gospodzie poznaje dwie maurytańskie księżniczki, które oznajmiają mu, że jako potomek potężnego rodu Gomelezów wybrany został do wielkich zadań. Przedtem musi jednak dowieść swej odwagi, prawości i honoru. Alfons staje się ośrodkiem niesamowitych wydarzeń, dręczą goopętani, wisielcy, prześladuje Inkwizycja. W końcu trafia na Zamektajemniczego Kabalisty i przez wiele dni wysłuchuje jego dziwnych,wieloznacznych opowieści o jeszcze dziwniejszych zdarzeniach tegoświata. W "opowieściach madryckich", które stanowią drugą częśćfilmu, pojawia się niezliczona ilość nowych postaci, a akcja rozgrywasię w oszałamiającym tempie. Plenery "Rękopisu" zrealizowano w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej, a w parku Morskie Oko we Wrocławiu wybudowano ogromne dekoracje do scen madryckich - Plac Słońca, winiarnie, kościół, gospodę, które przez całą jesień ściągały niezliczone wycieczki. W filmie oprócz dziesiątków aktorów i statystów udział wzięłowiele egzotycznych zwierząt. Tresowany sęp przyjechał specjalnie zHamburga, czterometrowy pyton z warszawskiego Zoo, a cztery mułyz Krakowa. "Rękopis" to także popis gry aktorskiej odtwórcy głównej roli,Zbigniewa Cybulskiego. Film uhonorowano licznymi nagrodami,m.in.: wyróżnieniem na festiwalu w Edynburgu w 1965 r., w tymsamym roku także nagrodą CIDALC i Złotym Piórem na MFF w SanSebastian oraz medalem specjalnym na Międzynarodowym FestiwaluFilmów Fantastycznych i Grozy w Sitges w 1969 r.