Sierpień 1982

Film dokumentalny, pokazujący na przykładzie kilku wybranych miast panoramę protestów robotniczych 31 sierpnia 1982 roku - w rocznicę podpisania Porozumienia Gdańskiego. Tego dnia Polacy masowo wyszli na ulice, by zamanifestować swe poparcie dla zawieszonej wówczas Solidarności. Do udziału w demonstracjach wezwały zarówno krajowe władze podziemnego związku (Tymczasowa Komisja Koordynacyjna), jak i władze regionalne. Solidarność wezwała ogniwa związku do zorganizowania 31 sierpnia pokojowych demonstracji pod hasłami przywrócenia działalności związku, zwolnienia internowanych, aresztowanych i skazanych i zawarcia porozumienia narodowego. Apele okazały się skuteczne. Według mocno zaniżonych danych MSW na ulicę w 66 miastach Polski wyszło ok. 120 tysięcy osób. Przebieg zdarzeń był podobny po zakończeniu mszy świętych odprawianych w intencji ojczyzny - formowały się pochody i protestujący ruszali w kierunku centrum miasta lub lokalnych Komitetów PZPR. Kończyło się zazwyczaj interwencją ZOMO. Spokojne w założeniu manifestacje przerodziły się w wielu miastach w zażarte, niekiedy krwawe starcia. Najtragiczniej zakończyły się na Dolnym Śląsku, gdzie zginęły 4 osoby. Według meldunków władz 31 sierpnia zatrzymano 4050 osób. Część stanęła przed sądami, a większość, ponad 3 tysiąc osób przed kolegiami ds. wykroczeń. Wszędzie tam, gdzie nie interweniowało ZOMO, demonstracje miały pokojowy charakter. Gorąco było we Wrocławiu, gdzie milicja z wojskiem brutalnie pacyfikowały demonstracje, które przekształciły się w regularne walki uliczne. Zatrzymywanym milicja zrewanżowała się ścieżkami zdrowia. W Lubinie doszło do tragicznych wydarzeń. Lotne patrole ZOMO ostrzeliwały przypadkowych ludzi. Zginęły 3 osoby. Nigdy nie udało się ustalić nazwisko milicjantów, odpowiedzialnych za śmierć 3 niewinnych ludzi. Wydarzenia 31 sierpnia 1982 roku były szczególne. Demonstracji o podobnej skali nie udało się już więcej zorganizować. Tragiczne w skutkach protesty wywołały oświadczenie prezydenta USA Ronalda Regana potępiające polskie władze za akty przemocy. Świadkami wydarzeń będą m.in. członkowie Grup Oporu Solidarni Warszawa, Tadeusz Jakubowski z RADIA Solidarności we Wrocławiu, które transmitowało przebieg protestów. Ocenę historyczną wydarzeń przedstawią: prof. Andrzej Paczkowski, dr Łukasz Kamiński, prof. Antoni Dudek i dr Jerzy Kordas. W filmie wykorzystano dokumenty MSW, Biura Prasowego rządu oraz informacje z Biuletynu Specjalnego. Warstwę wizualną wzbogacają filmy operacyjne i fotografie z archiwum Instytutu Pamięci Narodowej i archiwum TVP, dotyczące protestów 31 sierpnia 1982 roku.