Spiskowcy

Czas: 108 min, TVP 1983 Autor: Joseph Conrad Przekład: Wit Tarnawski Adaptacja: Zygmunt Hübner, Michał Komar Reżyseria: Zygmunt Hübner Scenografia: Jan Banucha Muzyka: Stanisław Radwan Realizacja tv: Barbara Borys-Damięcka Występują: Jerzy Zelnik (Razumow), Krzysztof Pieczyński (Haldin), Joanna Żółkowska (Natalia Haldin), Aniela Świderska (Matka Haldina), Gustaw Lutkiewicz (Piotr Iwanowicz), Ewa Dałkowska (Sofia Antonowna), Franciszek Pieczka (Nikita), Ryszard Żuromski (Laspara), Andrzej Wykrętowicz (Spiskowiec I), Ryszard Faron (Spiskowiec II), Andrzej Piszczatowski (Spiskowiec III), Wiesława Mazurkiewicz (Madame de Staar), Anna Mozolanka (Tekla), Andrzej Szalawski (Książę), Bronisław Pawlik (Generał), Bolesław Smela (Mikulin), Andrzej Grąziewicz (Urzędnik), Maciej Góraj (Student), Izabela Wilczyńska (Dozorczyni), Zygmunt Hübner (Profesor), Marek Skup (Dziennikarz I), Marek Gorzkowski (Dziennikarz II), Edmund Karwański (Szynkarz) Telewizyjna wersja interesującego spektaklu sprzed lat, przeniesionego z Teatru Powszechnego w Warszawie (premiera 1980). Sceniczna adaptacja powieści Josepha Conrada "W oczach Zachodu", stanowiącej wnikliwe i bardzo krytyczne studium moralnej i społecznej odpowiedzialności tych, którzy mienią się przywódcami rewolucji, za los społeczeństw i jednostek uwikłanych w historię. Dla ludzi Zachodu rosyjscy "spiskowcy" z końca XIX wieku są gromadą skłóconych między sobą dyletantów, anarchistów, bądź terrorystów gotowych na wszystko, byle zwrócić oczy świata na siebie i swoim zapewnić władzę i pozycję. Ludzie prości i uczciwi zawsze są ofiarami rewolucji, bowiem istotą rewolucji zwycięskiej są zawiedzione nadzieje i wykoślawione ideały. Tak ocenia sytuację zachodni intelektualista - "gdyby dzisiejsi rewolucjoniści doszli do władzy, stworzyliby dyktaturę gorszą niż ta, z którą walczą". Profesor, bacznie śledzący doniesienia z Rosji i poczynania rosyjskiej emigracji politycznej w Szwajcarii, pragnie pomóc swojej studentce, mieszkającej w Genewie Natalii Haldin, w wyjaśnieniu tajemnicy śmierci jej brata. Wiktor, student petersburskiej uczelni, dokonał zamachu na ministra policji, po czym w dziwnych okolicznościach został aresztowany i stracony. Wiele wskazuje na to, że trafił w ręce policji wskutek głupoty lub zdrady któregoś ze współtowarzyszy. Natalia próbuje nawiązać kontakt ze środowiskiem rewolucyjnym, chce zwłaszcza poznać przybyłego niedawno z Perersburga Razumowa, któremu przypisuje się współudział w zamachu. Pochmurny, zamknięty w sobie, otoczony aurą tajemniczości i bohaterstwa Kirył Sidorowicz nie dementuje pogłosek, że Haldina zdradził chłop trudniący się wynajmowaniem koni, Ziemianicz, który po aresztowaniu zamachowca powiesił się, zapewne z powodu wyrzutów sumienia. Dopiero spotkanie z Natalią, naiwną entuzjastką, szczerą i ufną jak dziecko, odmienia jego spojrzenie na świat. Razumow decyduje się wyznać prawdę. Nienawidził Haldina za podsycanie fałszywej, rewolucyjnej idei, brzydził się jego czynem. Wydał urzędnikom carskiej policji kolegę, który schronił się w jego domu, święcie przekonany, że jest to jego patriotyczny i obywatelski obowiązek. Później nie mógł się już wycofać. Dramatyczna spowiedź zdrajcy nie przynosi mu ukojenia ani nawrócenia. Razumow wie, że jest skazany na zgubę. Składa swój los w ręce dziewczyny, a potem - spiskowców.