Zmierzch bogów

W "Zmierzchu bogów" Luchino Visconti po raz kolejny porusza główne motywy swej sztuki: nieuchronny upadek starych formacji społecznych, klas stawiających siebie ponad prawem i etyką. Poprzez historię upadku niemieckiej dynastii potentatów przemysłu stalowego von Essenbecków próbuje dokonać analizy jednego z najstraszliwszych doświadczeń XX w. - nazizmu. Podkreślając rolę kapitału w procesie narodzin hitleryzmu, twórca pokazuje nazistów jako ludzi, których w walce o władzę nie powstrzymują żadne hamulce moralne. Wzajemne wyniszczanie się von Essenbecków odpowiada w mikroskali temu, co stało się udziałem Niemiec w latach 1933-35: krwawa rozprawa "pretorianów" Hitlera z SS z potencjalnymi konkurentami - bojówkami SA, które jeszcze niedawno wyniosły Hitlera do władzy (tzw. noc długich noży), obozy dla przeciwników politycznych, palenie książek, tworzenie tajnych policyjnych archiwów. Wieczorem 27 lutego 1933 r. w pałacu von Essenbecków trwają przygotowania do uroczystego przyjęcia z okazji urodzin starego barona Joachima. W salonie zbiera się cała rodzina: baron Konstantin z synem, bratanica Elisabeth z mężem i dziećmi, owdowiała synowa Sophie, a także kuzyn Joachima, Aschenbach - miejscowy dostojnik SS, oraz Friedrich Bruckmann, generalny dyrektor zakładów, a prywatnie kochanek baronowej Sophie. Salonowe rozmowy przerywa wieść o pożarze Reichstagu i w tej atmosferze głębokiego poruszenia goście zasiadają do stołu. Dzielą ich nie tylko poglądy polityczne, ale i wewnątrzrodzinne spory o sukcesję po seniorze rodu. Przeczuwając nadejście nowych czasów, Joachim von Essenbeck przekazuje władzę w radzie nadzorczej zakładów związanemu z SA Konstantinowi, widząc w nim przyszłego człowieka reżimu. Ale na przejęcie kierownictwa w firmie nie traci ciągle nadziei Friedrich Bruckmann, sprzymierzony z Aschenbachem i Sophie. Aby utorować sobie drogę do władzy, cała trójka denuncjuje Herberta Thallmana, wicedyrektora fabryki i antyfaszystę. Herbert musi uciekać przed tajną policją, a tymczasem Friedrich z jego pistoletu zabija barona Joachima.