Antoni Malczewski

ANTONI MALCZEWSKI Program edukacyjny, 60 min, TVP 1998 Scenariusz: Dorota Siwicka, Marek Bieńczyk Reżyseria: Krzysztof Bukowski W dobie romantyzmu literaturę polską tworzyli nie tylko tak znani poeci, jak Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki czy Zygmunt Krasiński. Chociaż ich dorobek twórczy ma największe znaczenie dla naszej tradycji, nie można zapominać o współtwórcach romantyzmu polskiego, m. in. Antonim Malczewskim, Józefie Bohdanie Zaleskim czy Sewerynie Goszczyńskim. Reprezentują oni nowy nurt w literaturze romantycznej. Do głosu dochodzą wówczas warstwy społeczne i regiony kraju zdominowane jeszcze niedawno przez Warszawę, stolicę życia kulturalnego epoki stanisławowskiej. W całej Europie następuje zwrot ku warstwom, które wcześniej uchodziły za niższe. W Polsce nawet literaci szlacheckiego pochodzenia coraz częściej przemawiają głosem ludu. Powieścią ukraińską nazwał Antoni Malczewski swoje pierwsze i jedyne dzieło - wydaną w 1825 roku "Marię". Akcja poematu rozgrywa się na Ukrainie, gdzie autor przebywał przez jakiś czas. Antoni Malczewski miał bardzo barwne życie. Urodził się w Warszawie w 1793 roku. Był synem generała, doskonałym uczniem gimnazjum krzemienieckiego, znakomitym oficerem armii napoleońskiej, stałym bywalcem salonów warszawskich, przyjacielem Byrona i podróżnikiem. W czasie licznych wypraw odwiedził Szwajcarię, Włochy, Francję, Anglię, Niemcy, jako jeden z pierwszych śmiałków stanął na szczycie Mont Blanc. Zmarł w Warszawie, w maju 1826 roku, kilka miesięcy po opublikowaniu "Marii". Poemat składa się z szeregu luźnych scen czy obrazów, niejednoznacznych, zagadkowych, zmierzających do pobudzenia u czytelnika jak najszerszych skojarzeń. Dominującym w "Marii" uczuciem jest gorycz i rozpacz. Niewiele wiadomo o tym, co tak diametralnie odmieniło poetę, niegdyś radosnego i beztroskiego. W wieku dwudziestu kilku lat życie stało się dla niego beznadziejną tragedią. Melancholię i jakiś nieokreślony ból wyraża obrazami bezkresnych stepów i historią, którą opowiada.