David Attenborough i cuda natury Odcinek 6 - Dzieworództwo

Streszczenie odcinka

Większość zwierząt do rozmnażania wymaga udziału samca i samicy. Samiec zapładnia jaja samicy, po czym geny obojga rodziców łączą się i powstaje potomstwo. Wśród nielicznych zwierząt występuje jednak inny sposób rozmnażania. W sierpniu 2005 roku w londyńskim zoo samica warana z Komodo o imieniu Sungei złożyła jaja, z których po kilku miesiącach wykluło się czworo młodych. Nie byłoby w tym nic szczególnego, gdyby nie fakt, że Sungei przez ponad dwa lata nie miała kontaktu z samcem. Początkowo opiekunowie uznali, że przechowała nasienie samca, z którym wcześniej przebywała w zoo we Francji. Testy genetyczne wykazały jednak, że samica wydała na świat młode bez najmniejszego udziału samca. Badacze ze zdumieniem stwierdzili, że warany z Komodo mogą rozmnażać się w procesie zwanym partenogenezą - dzieworództwem. W 2012 roku osobliwe zachowanie rozrodcze odnotowano u dwóch gatunków węży: mokasyna miedziogłowca i mokasyna błotnego. Niektóre samice rozmnażały się partenogenetycznie nawet wówczas, gdy w pobliżu znajdowały się samce. Były to często mniejsze samice, niedostrzegane przez samce. Mając nikłe szanse na rozmnażanie się klasyczną metodą, sklonowały się same. Ten rodzaj rozmnażania to jednak genetyczna ślepa uliczka. Jeśli wszystkie osobniki mają taki sam zestaw genów, gatunek może nie być w stanie reagować na zmiany w środowisku. Dzięki partenogenezie izolowane gatunki, takie jak waran z Komodo, mogły przetrwać, tworząc populacje wydane na świat przez samotną samicę. Oto wyjątkowo małe zwierzę, które dzięki partenogenezie stało się jednym z najszybciej rozmnażających się na świecie. Co ciekawe, żyje w naszych ogrodach. Latem to dość powszechny widok. Tysiące mszyc gromadzi się na łodygach. O tej porze roku każda z nich może wydawać na świat od pięciu do dziesięciu młodych dziennie. Każde jest jej genetyczną kopią. Z obserwacji Walkera wynikało, że niemal wszystkie mszyce to samice. Zdolność rozmnażania się przez partenogenezę może wydawać nam się niemal magiczna, ale w naturze dzieworództwo jest dość powszechne. Zdolność wytworzenia córek - klonów bądź większej liczby samców może ocalić gatunek lub stworzyć nowy. Dzięki alternatywnym sposobom rozrodu zwierzęta kolonizowały nowe obszary i mogły przetrwać w niewielkich społecznościach, jak te na wyspach. Waran z Komodo przetrwał wiele wieków. Mszyce żyją na Ziemi od ponad dwustu milionów lat. Dzieworództwo to strategia, która może również ocalić istnienie.