Demon komizmu - Antoni Fertner

"Demon komizmu", "arcymistrz humoru", "król komedii", "przedwojenny Louis de Funes" to tylko niektóre etykietki, przypinane Antoniemu Fertnerowi (1874 - 1959) zarówno za życia, jak i po śmierci. Jedno nie ulega wątpliwości. Był wybitnym aktorem komediowym, obdarzonym na tyle dużą skalą emocji, że jego ojcowie, kupcy, ziemianie, prominentni urzędnicy państwowi, gubernatorzy i prezesi nie stanowili powielanego do znudzenia farsowego stereotypu. Każdemu z nich ofiarowywał Fertner cząstkę własnej wrażliwości i wyobraźni. Każdego starał się wyposażyć w rys indywidualności, przykuwający uwagę widza i pozostający w pamięci. Niski wzrost, okrągła twarz, niespecjalny głos, wyraźna nadwaga i postępująca łysina dla większości aktorów stanowiłyby źródło kompleksów i przyczynę zawodowych niepowodzeń. Antoni Fertner z defektów swej fizjonomii uczynił atut. Bez jego korpulentnej sylwetki nie sposób sobie już dziś wyobrazić takich filmów, jak "Romeo i Julcia", "Antek policmajster", "Jaśnie pan szofer", "Ada, to nie wypada", "Będzie lepiej" czy "Papa się żeni". Lecz nie tylko dlatego nazwisko Fertnera zawsze już będzie przywoływane, gdy mowa o historii rodzimego kina. Drugim powodem jest fakt, że przyszły "demon komizmu" zagrał w 1908 roku główną rolę w pierwszym polskim filmie fabularnym pt. "Antoś pierwszy raz w Warszawie". W owego Antosia wcielał się później jeszcze kilkadziesiąt razy, zarówno w Polsce, jak i w Rosji, zyskując i tu, i tam ogromne powodzenie. Coraz bardziej zaawansowany wiek nie przeszkadzał mu w artystycznym rozwoju. W wieku 64 lat zadebiutował jako aktor... śpiewający. Było to w "Zapomnianej melodii" Konrada Toma i Jana Fethkego, zrealizowanej w 1938 roku. Po wojnie Fertner nie wrócił już do filmu. Skoncentrował się na pracy w teatrze i pisaniu wspomnień. Film Tadeusza Pawłowicza i Zbigniewa Wawra to próba biografii "demona komizmu", bogato ilustrowana fotografiami z jego życia rodzinnego i zawodowego. Nie zabrakło oczywiście fragmentów najsłynniejszych ról Fertnera.