Jerzy Grotowski. Próba portretu

Do Indii wyjechał pulchny, wręcz otyły mężczyzna w garniturze i krawacie ze starannie uczesanymi włosami. Wrócił szczuplutki młodzieniaszek w hippisowskim przyodziewku, brodaty i rozczochrany. "Grot, czy to na pewno ty?" - zapytali trwożliwie witający go przyjaciele. "Oczywiście, że tak - odpowiedział nowo narodzony guru. - Zawsze taki byłem w środku, ale wy tego nie widzieliście..." Jeden z największych mistrzów teatru współczesnego urodził się w 1933 roku w Rzeszowie. Matka była nauczycielką. Ojciec, niespełniony malarz, opuścił bliskich, by szukać natchnienia za oceanem. Miał talent malarski, lecz zabrakło mu determinacji syna. Młody Jerzy z żelazną konsekwencją dążył do postawionego przed sobą celu. Chciał zreformować sztukę sceniczną, szkoły teatralne, społeczeństwo. Zaczął w niemrawym, sennym Opolu, wypracowując rewolucyjną metodę gry aktorskiej odwołującą się do zachowań archetypicznych. Spektakle wystawiane w Teatrze 13 Rzędów przyniosły mu rozgłos, sławę zyskał dzięki pełnym ekspresji, choć ascetycznym w formie inscenizacjom we wrocławskim Teatrze Laboratorium - takim jak słynna "Apocalypsis cum figuris" z 1969 roku. Nigdy nie spoczął na laurach, bez przerwy poszukiwał nowych środków wyrazu, nowych rozwiązań. "Chciał niemożliwego - wspomina Ludwik Flaszen, współtwórca Laboratorium - Szukał teatru, który miał nie być teatrem, aktora, który by nie grał, widza niebędącego widzem, nauczania polegającego na oduczaniu. Szukał niemożliwego". Zdaniem wielu uczniów i wyznawców, jeśli nawet nie dotarł do tego nieosiągalnego celu, to zbliżył się do niego bardziej, niż ktokolwiek przed nim i po nim. W 1981 roku Grotowski musiał opuścić ojczyznę. Pracował i wykładał w Stanach Zjednoczonych, we Francji i we Włoszech. W 1997 roku został profesorem College de France w specjalnie utworzonej dla mistrza katedrze antropologii teatru. Był wówczas śmiertelnie chory. Zmarł dwa lata później w Pontederze. O sztuce i życiu prywatnym twórcy mówią jego bliscy, współpracownicy i uczniowie, między innymi brat artysty, profesor Kazimierz Grotowski, aktorki Maja Komorowska i Rena Mirecka, włoski reżyser Eugenio Barba, teatrolog Georges Banu i wielki inscenizator angielski Peter Brook. Wypowiedzi ilustrowane są fragmentami spektakli Grotowskiego, archiwalnymi zdjęciami bohatera oraz obrazami miejsc, w których żył i pracował.