Klucz

Spektakl, 65 min, Polska 2004 Autor: Ludmiła Razumowska Przekład: Włodzimierz Kaczkowski, Jacek Lenczowski Scenariusz TV: Jacek Lenczowski Reżyseria: Wojciech Smarzowski Zdjęcia: Andrzej Szulkowski Scenografia: Dorota Ignaczak Występują: Halina Łabonarska (Pani Helena), Roma Gąsiorowska (Lala), Michał Czernecki (Wołodia), Bartosz Turzyński (Pasza), Wojciech Urbański (Witia) Ding dong, ding dong! Kobieta ścisza telewizor i śpieszy do przedpokoju. Już przez drzwi słyszy wesołe "Sto lat, sto lat"! Choć szczerze zdumiona i zaskoczona, z uśmiechem wita czwórkę nieoczekiwanych gości i zaprasza ich do środka. To jej wychowankowie z klasy maturalnej. Sami humaniści! Nigdy dotąd nie zdradzali szczególnego zainteresowania wykładaną przez nią matematyką, ani nie składali jej domowych wizyt. Widać mają ważne powody do spotkania... Wielki bukiet kwiatów i składane chórem życzenia wyjaśniają wszystko. Lala, Wołodia, Pasza i Witia przyszli złożyć kochanej pani Helenie najserdeczniejsze życzenia urodzinowe. Jest i butelka szampana. Zakłopotana nauczycielka nie wie, czy wypada pić jej alkohol w towarzystwie młodych ludzi. Tylko kropelkę! Przy tak ważnej okazji, to nie grzech! - przekonują goście. Nie trzeba szukać szkła. Przynieśli je ze sobą: komplet pięknych, kryształowych kieliszków, w podzięce za okazywaną przez jubilatkę dobroć. Twarz Heleny Sergiejewny tężeje. Matematyczka wyjaśnia, że nie może przyjąć tak kosztownego podarunku. Ależ oczywiście, że może! To skromny prezent, taki od serca, nie jakaś łapówka! - zarzekają się przybysze. Z prostej ludzkiej życzliwości są też gotowi pomóc pani profesor w przeniesieniu jej przebywającej w szpitalu miejskim chorej matki do renomowanej kliniki akademickiej. A także zaprosić miłą gospodynię na darmowe wczasy do leśniczówki. Zupełnie bezinteresownie! Mają tylko jedną jedyną skromną, malutką prośbę. Wiedzą, że wczorajszy pisemny egzamin poszedł im marnie. Nic dziwnego, nigdy nie mieli głowy do matematyki. Interesują ich przedmioty humanistyczne. Lecz nawet jedna słaba ocena na świadectwie maturalnym może zmniejszyć, a nawet pogrzebać szanse na wymarzone studia. Ale nic straconego. Uczniowie znają już właściwe rozwiązanie testów. Trzeba tylko podmienić spoczywające w szkolnym sejfie prace na nowe, niezawierające kompromitujących błędów. Wystarczy na to parę godzin. I klucz do sejfu. A klucz ma przecież pani, droga pani Heleno! "Klucz" jest najgłośniejszą sztuką Ludmiły Razumowskiej, autorki wystawianych nie tylko w Rosji, ale także na Litwie, w Estonii, Niemczech i w Wielkiej Brytanii utworów, między innymi "Pod jednym dachem", "Sad bez ziemi", "Medea", "Życie Jury Kuroczkina i jego najbliższych", "Biografia". W "Kluczu" w przejmujący i przekonujący sposób przedstawiła dramatyczne zderzenie ludzkich postaw i racji. Zaskoczona, zdumiona, głęboko wstrząśnięta cynizmem swych na pozór dobrze znanych uczniów nauczycielka opiera się próbom przekupstwa, szantażu, terroru psychicznego, wreszcie fizycznej przemocy, walcząc z konsekwencją i determinacją o godność własną i jej młodocianych, zagubionych, błądzących, lecz przecież nie z gruntu złych, jeszcze niezdeprawowanych - chyba - do cna prześladowców.