KAZIMIERZ WIELKI (Mateusz Król)
W chwili objęcia rządów przez Kazimierza w 1333 r. pozycja międzynarodowa Polski była bardzo niekorzystna. Na północy dobiegał końca rozejm z krzyżakami, wrogie relacje pozostawały z Brandenburgią i Królestwem Czech. W walce zbrojnej Kazimierz był bez szans – pozostawały układy. Dzięki dyplomatycznym zdolnościom młodemu królowi udało się uregulować stosunki z sąsiadami i odsunąć groźbę wojny. W 1335 r. uzyskał także zrzeczenie króla czeskiego z przysługujących mu praw do polskiej korony. Cena kompromisu była wysoka, kosztowała znaczną na owe czasy sumę 20 tys. kóp groszy praskich. Długie panowanie Kazimierza przyniosło wzmocnienie pozycji Polski. Było pasmem nie tylko sukcesów, ale i porażek. Mimo wielu wysiłków nie udało mu się odzyskać Pomorza Gdańskiego, które na mocy zawartego w 1343 r. w Kaliszu pokoju pozostało w rękach Zakonu. Pogodzić musiał się również z objęciem zwierzchności nad Śląskiem przez króla czeskiego. Niepowodzenia te Kazimierz rekompensował sobie prowadząc ekspansję na wschodzie i przyłączając do Polski Ruś Halicką. Chwaląc króla za jego działalność polscy kronikarze podkreślali, że był bardziej sławny w pokoju niż czynach i sztuce wojennej. Doceniając zalety Kazimierza, dostrzegając też jednak jego przywary, od XVI w. zaczęli nazywać go Wielkim. Swego dzieła nie zdołał niestety przekazać własnemu dziedzicowi – cztery żony nie dały królowi męskiego potomka. Będąc ostatnim Piastem na tronie polskim, umierając w 1370 r. przekazał swoje państwo spokrewnionej ze sobą dynastii andegaweńskiej.
fot. Marcin Makowski
WŁADYSŁAW ŁOKIETEK (Wiesław Wójcik)
Książę kujawski mikrego wzrostu z pewnością nie należał do faworytów w rywalizacji o tron krakowski, jaka rozegrała się po śmierci Leszka Czarnego w 1288 r. Cierpliwość, niezwykły upór oraz sprzyjające szczęście pozwoliły jednak ojcu Kazimierza Wielkiego osiągnąć sukces. Zdobycie po wielu latach w 1306 r. Krakowa i władzy w państwie umożliwiły mu także losy jego znacznie silniejszych rywali – księcia wrocławskiego Henryka IV Probusa, Przemysła II Wielkopolskiego oraz władców Czech, Wacława II i jego syna Wacława III, którzy niemal wszyscy zakończyli swój żywot w tragicznych okolicznościach – porywani, truci i mordowani. Zwieńczeniem długiej walki Władysława była jego koronacja w Krakowie w roku 1320. Po wielu latach rozbicia dzielnicowego udało mu się zjednoczyć znaczną część ziem polskich. Poza władzą Łokietka pozostał jednak Śląsk oraz Mazowsze, a w czasach jego panowania Polska utraciła na rzecz Zakonu Krzyżackiego Pomorze Gdańskie i Kujawy. Swoją politykę Władysław oparł na sojuszu z Węgrami oraz Litwą, jego państwo otoczone było jednak także przez wielu wrogów – Krzyżaków, brandenburskich Wittelsbachów oraz rządzących w Czechach Luksemburgów. Umierając w 1333 r. Władysław pozostawił Kazimierzowi Wielkiemu państwo zagrożone z wielu stron - skonfliktowane z sąsiadami, gotowymi zaatakować w każdej chwili, a także z nierozwiązaną sprawą polskiej korony, do której pretensje rościł król czeski, Łokietka nazywający tylko „królem Krakowa”. Z tymi problemami Kazimierz zmierzyć musiał się już na początku swojego panowania.
KRÓLOWA JADWIGA (Halina Łabonarska)
Małżeństwo księżniczki kaliskiej Jadwigi z Władysławem Łokietkiem zawarte zostało najprawdopodobniej w 1293 r. w celu umocnienia sojuszu z Przemysłem II Wielkopolskim, stryjecznym bratem Jadwigi. Od tej pory przez czterdzieści lat dzieliła z Łokietkiem usłany wieloma przeszkodami los. Po ucieczce męża z kraju sama przez kilka lat wychowywać musiała dzieci, przebywając w kujawskim Radziejowie. Ciężkie chwile wynagrodzone zostały jej w 1320 r., gdy wraz z Łokietkiem koronowana została na królową Polski. Do końca życia wiernie wspierała męża w sprawowaniu władzy. Jadwiga była z pewnością dumną kobietą o silnym charakterze, o którym przekonała się Aldona-Anna. Po śmierci Władysława nie zgodziła się na koronację synowej, twierdząc, że za jej życia tylko ona tytułować może się królową Polski. Ostatecznie uproszona przez ukochanego syna, zgodziła się na koronację jego żony. Sama zaś usunęła się do klasztoru klarysek w Starym Sączu, gdzie w służbie bożej dopełniła życia.
fot. Marcin Makowski
ANNA (Marta Bryła)
Aldona (przyjęła wiarę chrześcijańską i przybrała imię Anna) była córką wielkiego księcia litewskiego Giedymina i pierwszą z czterech żon Kazimierza Wielkiego. Jej małżeństwo z polskim królewiczem zawarte w krakowskiej katedrze w 1325 r. było typowym mariażem dynastycznym, aby przypieczętować i umocnić zawarte jednocześnie układy polityczne Władysława Łokietka z Giedyminem przeciwko Zakonowi Krzyżackiemu. Przymierze z pogańską Litwą nie przysporzyło popularności Polsce w chrześcijańskiej Europie. Anna została koronowana wraz z Kazimierzem w 1333 r. Przykrym dla niej zdarzeniem musiało być wówczas zachowanie Jadwigi, wdowy po Władysławie Łokietku, która sprzeciwiła się koronacji synowej, twierdząc, że nie wypada koronować innej królowej, dopóki ona jeszcze żyje. Z trwającego czternaście lat małżeństwa z Kazimierzem urodziły się dwie córki – Elżbieta oraz Kunegunda. Na podstawie kronikarskich relacji Annę wyobrażać można sobie jako kobietę wesołą i pełną życia - lubiącą taniec oraz muzykę. W jej orszaku zawsze przebywali śpiewacy z licznymi instrumentami, co powodować miało podobno zgorszenie wśród wielu jej poddanych. Dodać należy, że imię Aldona nadali jej nowożytni badacze, ale tak zrosło się z jej postacią, że postanowiliśmy go użyć w serialu.
fot. Marcin Makowski
