Notacje Odcinek 617 - Henryk Prajs. W sercu mam ból

Streszczenie odcinka

Henryk Prajs (rocznik 1916) jest jednym z najstarszych obywateli podwarszawskiej Góry Kalwarii, gdzie przyszedł na świat. Pochodzi z biednej, żydowskiej rodziny, jakich wtedy było tam tysiące. Jego dziadek prowadził niewielki zajazd, mama była krawcową. Ojciec Henryka został zamordowany przez miejscowych chłopów w 1918 roku. Henryk Prajs, podobnie jak jego brat i siostra, ukończył polską szkołę powszechną, a także cheder. Przez kilka lat pracował jako pomocnik krawca, terminował u krawców polskich i żydowskich. W tym samym czasie zaangażował się też w działalność partii syjonistycznej Poalej Syjon, której celem było budowanie państwa żydowskiego w Palestynie. On sam jednak nie chciał emigrować; spotkania organizacji były dla niego bardziej spotkaniami towarzyskimi. I nie jedynymi, Prajs przyjaźnił się także z Polakami. W 1937 roku Henryk został powołany do wojska i przydzielono go do Pułku Szwoleżerów imienia Kozietulskiego. Po sześciu tygodniach służby został skierowany do szkoły podoficerskiej. Po jej ukończeniu dowodził tak zwaną sekcją, czyli sześcioosobowym oddziałem. Tuż przed zakończeniem przez Prajsa służby, wybuchła II wojna światowa. Henryk brał udział w walkach tuż przy granicy niemieckiej oraz koło miejscowości Brańsk. 17 września zastał go razem z jego oddziałem tuż koło Grodna. Tam też został wzięty przez Rosjan do niewoli. Uwolniono go w listopadzie na mocy porozumienia władz radzieckich z Niemcami. Wkrótce potem Prajs wrócił do Góry Kalwarii. W 1940 roku trafił z całą rodziną do getta. Dzięki namowom matki uciekł stamtąd w lutym 1941 roku, dzień przed likwidacją. To, że przeżył, zawdzięcza wielu ludziom. Oni pomogli mu załatwić fałszywe dokumenty, dawali jedzenie i schronienie. Byli też jednak inni. Prajs kilkakrotnie wymykał się szmalcownikom; ostatni raz w marcu 1945 roku. Henryk Prajs zmarł w kwietniu 2018 roku.