Podróż do Moskwy

Spektakl, 86 min, Polska 1999Autor: Jerzy Stefan StawińskiReżyseria: Maciej EnglertScenografia: Marcin StajewskiZdjęcia: Zbigniew WichłaczWystępują: Leon Charewicz (Stanisław Mikołajczyk), IgnacyGogolewski (Stanisław Grabski), Marek Bargiełowski (TadeuszRomer), Zbigniew Zapasiewicz (Józef Wissarionowicz Stalin),Krzysztof Pieczyński (Wiaczesław Mołotow), Adam Ferency (LaurentyBeria), Olga Sawicka (Wanda Wasilewska), Kazimierz Kaczor(Bolesław Bierut), Jerzy Światłoń (Edmund Osóbka-Morawski), JanuszR. Nowicki (Michał Żymierski), Tomasz Zaliwski (Andrzej Witos),Jacek Rozenek (płk Bańkiewicz) oraz Jarosław Gruda i IreneuszKocyłak Kanwą scenariusza "Podróży do Moskwy" są autentycznestenogramy Tadeusza Romera, ministra spraw zagranicznych wrządzie londyńskim. Romer wraz z premierem StanisławemMikołajczykiem i Stanisławem Grabskim od 28 lipca do 9 sierpnia1944 roku prowadzili rozmowy ze Stalinem i WiaczesławemMołotowem oraz kierownictwem PKWN na temat przyszłego kształtugeograficznego i ustrojowego Polski. Dziś wiadomo, że nie przyniosłyone żadnych rezultatów. Stalin zgodził się na nie wyłącznie zewzględów taktycznych. Nie był bowiem pewien, jak daleko na wschódposuną się alianci. Kiedy doszedł do wniosku, że Armia Czerwonazdąży samodzielnie zająć całą wschodnią Europę, porzucił pozory.Przez kilkadziesiąt lat po wojnie peerelowska historiografia starannieukrywała faktyczną rolę ZSRR w kwestii pomocy powstaniuwarszawskiemu i represji wobec żołnierzy AK. Uwolniony odcenzorskiego kagańca spektakl Macieja Englerta pokazuje pełnąprawdę na ten temat. Jego niezaprzeczalną wartością jest też oddanieatmosfery, w jakiej przebiegały niełatwe rokowania delegatów rządulondyńskiego ze Stalinem, Mołotowem oraz kierownictwem PKWN. "Podróż do Moskwy" to klasyczny teatr faktu. Nie ma tumiejsca na gwiazdorskie popisy i wyrafinowane pomysłyscenograficzne czy reżyserskie. Liczy się wyłącznie maksymalnawierność prawdzie. Dlatego spektakl Englerta jest dość statyczny,składa niemal wyłącznie z rozmów. Mimo że aktorzy mają tu skromnepole do popisu, z powodzeniem ukazują różnice mentalne i moralnepomiędzy postaciami. Na czoło wysuwa się Zbigniew Zapasiewicz,który niezwykle oszczędnymi środkami znakomicie wydobywa cynizm,wyrachowanie i zimną obłudę Stalina. Również Olga Sawicka tworzywiarygodny portret Wandy Wasilewskiej - zapiekłej, fanatycznejkomunistki, marzącej o przyłączeniu Polski do ZSRR. Na ich tlepolitycy z Londynu wydają się naiwnymi słabeuszami pełnymidemokratycznych i humanistycznych złudzeń. W polityce zaś nie mamiejsca na sprawiedliwość czy ludzkie odruchy. Liczy się wyłączniesiła. Spektakl Macieja Englerta dobitnie utwierdza w tym przekonaniu.