Proca

"Jest niesamowita witalność w tej historii i odcień absurdu, który mnie poruszył" - tak o autobiograficznej powieści Rolanda Schütta powiedział twórca filmu,? ke Sandgren, ceniony szwedzki reżyser i scenarzysta. Proca, przykład znakomitego kina skandynawskiego, posiłkując się prozą Schütta, osiąga ostateczny sukces również za pomocą środków czysto filmowych. Lata 20. XX wieku w Sztokholmie. Mieszka tu wraz z rodziną 10-letni Roland, chłopak niezwykle wrażliwy i jednocześnie introwertyczny. Mama Rolanda to rosyjska Żydówka. Ojciec czuje się zaangażowanym socjalistą, podczas gdy starszy brat marzy o karierze boksera. Na dodatek mama jest wojującą sufrażystką, potajemnie sprzedającą, zakazane wówczas prezerwatywy. Roland czuje się wyobcowany w szkole. Rygor, antysemicki nauczyciel, a także brak porozumienia z rówieśnikami powodują, iż chłopak zanurza się we własnym świecie. Jego marzeniem staje się rower, dla którego jest w stanie zrobić wszystko. Inteligentny, a jednocześnie niepozbawiony uroku dramat podlany humorem i ciekawymi obserwacjami obyczajowości początku XX wieku. Dojrzewanie nie raz było tematem dla kina. Reżyser unika jednak częstych pułapek sentymentalizmu czy papierowości, sztuczności wizji. W serii błyskotliwych formalnie epizodów przybliża nam codzienność Sztokholmu tamtego czasu filtrowaną przez wrażliwość 10-letniego chłopaka. Postać Rolanda zdaje się łączyć odchodzący już czas niewinności z pierwszymi poważnymi pytaniami o przyszłość, tożsamość, miejsce w świecie. Kształtowanie się charakteru chłopca ukazane jest na tle dziwacznej rodziny, często nieprzychylnego otoczenia, czasów, kiedy słowa Żyd, socjalista czy sufrażystka wywoływały skrajne reakcje. Siłą Procy, oprócz zręcznie prowadzonej opowieści, jest niewątpliwie strona formalna. Zdjęcia, użycie koloru współgrają z nastrojem bohaterów, budując sugestywną atmosferę. To według krytyków jeden z filmów, gdzie najciekawiej sportretowano Sztokholm. Ze swojej roli świetnie wywiązują się aktorzy, z małoletnim Jesperem Salénem na czele.