Przedstawienie "Hamleta" we wsi Głucha Dolna

W latach 70. jugosłowiański "Hamlet..." stał się sensacją nie tylko na rodzimych scenach. Również w Polsce pojawiło się wiele bardzo różnych inscenizacji, łącznie z głośnym przedstawieniem Kazimierza Kutza w Teatrze na Woli, z Tadeuszem Łomnickim w roli przewodniczącego spółdzielni produkcyjnej. Chorwacki dramatopisarz Ivo Brean (ur. 1936), absolwent slawistyki na uniwersytecie w Zagrzebiu, skromny nauczyciel gimnazjalny w Šibeniku, pierwszą wersję sztuki napisał w 1965 r. Później kilkakrotnie tekst przerabiał, a ostateczna wersja, jak sam przyznał, jest wspólnym dziełem autora oraz reżysera i aktorów przygotowujących prapremierę przedstawienia w Teatrze ITD w 1971 r. W swych utworach, określanych mianem nowoczesnej farsy, Brean dokonuje zjadliwej analizy rozmaitych wynaturzeń w zamkniętym środowisku wiejskim. Autor "Uroczystego bankietu w przedsiębiorstwie pogrzebowym" scharakteryzował swój ideał estetyczny jako "połączenie wzniosłego i banalnego". Zderzenie tych dwóch kategorii jest dla niego niewyczerpanym źródłem komizmu, ale i refleksji o powikłanych zależnościach między prawdą i prawem, sumieniem i sprawiedliwością. Niezapomniane przedstawienie "Hamleta" we wsi Głucha Dolna zorganizował miejscowy aktyw Frontu Narodowego, spółdzielni produkcyjnej oraz organizacji partyjnej. Akurat tę sztukę Szekspira widział przypadkiem w mieście towarzysz Šimurina i streścił ją mieszkańcom dalmatyńskiej wioski, a miejscowy kolektyw postanowił ją wystawić, aby wcielić w czyn dyrektywę o rozwijaniu pracy kulturalno - oświatowej. Wiejski nauczyciel Škunca, reżyser przedstawienia, tak obsadził role, że w życiu i charakterach wykonawców można odnaleźć wyraźne podobieństwa do odtwarzanych przez nich postaci. Przewodniczący spółdzielni i sekretarz organizacji partyjnej Bukara, wiejski dzierżymorda, krętacz i oszust, gra satrapę Klaudiusza. Pełnym wahań Poloniuszem w amatorskim przedstawieniu w Głuchej Dolnej jest przewodniczący miejscowego oddziału Frontu Narodowego Puljo, zausznik i wspólnik Bukary. Z nimi i ich poplecznikami walczy tutejszy Hamlet - młody Joca Skoko, który chce oczyścić dobre imię swego ojca, fałszywie oskarżonego o malwersacje. Próby w wiejskim zespole stają się odbiciem jego walki o sprawiedliwość z lokalnymi kacykami, z całą skorumpowaną kliką. Chwyt "teatru w teatrze" pozwala obnażyć miałkość szermierzy idei sprawiedliwości społecznej z lat 50. , potęguje założony przez Breana efekt przemieszania wzniosłości i trywialności. Brawurowa telewizyjna inscenizacja Olgi Lipińskiej uwypukla przesłanie utworu. Spektakl, 114 min, TVP 1987 Autor: Ivo Brean Przekład: Stanisław Kaszyński Reżyseria: Olga Lipińska Scenografia: Jerzy Gorazdowski Muzyka: Krzysztof Knittel Występują: Janusz Gajos (Mata Bukara), Jerzy Turek (Mile Puljo), Sylwester Maciejewski (Joca Skoko - Hamlet), Beata Poźniak (Andzia - Ofelia), Stanisława Celińska (Majkaźa - Gertruda), Marek Siudym (Maźak - Laertes), Adam Ferency (ćkunca), Janusz Rewiński (ćimurina), Helena Kowalczykowa, Grażyna Dyląg (Chłopki), Stanisław Iżyłowski, Marek Kępiński, Krzysztof Krupiński, Włodzimierz Kubat, Bogdan Niewinowski (Chłopi)