Wokanda historii

"Od dawna serce moje gorąco pragnęło zbliżyć się do was, kochani rodacy i oddać wam , co wyżej otrzymałem. (...) To, co wam przynoszę, idzie z woli i łaski bożej, idzie ze Źródła otworzonego przez Chrystusa Pana. Przychodzę do was, rodacy, abym wam złożył polecone mi dla was słowa pociechy i radości, abym wam pierwszym zapowiedział, że wypełniły się już czasy i wybiła godzina zlitowania się Bożego, że przybliżyło się królestwo Boże". Tymi słowami zwrocił się Andrzej Towiański do Polaków zgromadzonych na mszy w paryskiej katedrze Notre Dame w 1841 roku. Jego pojawienie się w środowisku polskich emigrantów zapoczątkowało jeden z najgłośniejszych w polskiej kulturze skandali religijnych, obyczajowych i politycznych. W jaki sposób zdobył Towiański tak liczne grono gorących zwolenników i wyznawców? Za swego guru uznali go Mickiewicz, Słowacki, Goszczyński. Nawet cyniczny Krasiński nie krył swej fascynacji tajemniczym mistykiem. Zagubieni na paryskim bruku Polacy widzieli w naukach Towiańskiego szanse wypełnienia duchowej pustki, ukojenia tęsknoty za krajem. Odebrali jego przepowiednie jako zapowiedź odrodzenia Polski. Towiański potrafił zafascynować, przekonać o własnej niepospolitości i powołaniu, podporządkować swej woli. Jego destrukcyjny wpływ na ludzi nieprędko zaczęto dostrzegać, a zanim to nastąpiło, w środowisku Wielkiej Emigracji doszło do wielu konfliktów, mających często dramatyczny przebieg.