Największym polskim wkładem w zwycięstwo w II wojnie światowej było złamanie przez polskich kryptologów tajemnicy niemieckiej maszyny szyfrującej „Enigma”. Szczodry dar polskiego wywiadu, przekazany aliantom w przededniu wybuchu wojny, dał im nadzieję wśród klęsk wczesnego okresu wojny i umożliwił pierwsze zwycięstwa, prowadzące do wielkiego przełomu. Jednak zanim do tego doszło polski wywiad zebrał bezcenne doświadczenie w trakcie wojny polsko – bolszewickiej. Jan Kowalewski (w jego postać wciela się Krzysztof Czeczot) stał się kryptologiem z przypadku.
Pewnego wieczoru został poproszony przez kolegę o zastąpienie na dyżurze w Sztabie Generalnym, ponieważ ten bardzo chciał zatańczyć na weselu siostry. Nie mając nic lepszego do zrobienia Kowalewski wziął się za rozszyfrowywanie depeszy sowieckiej. Jego doświadczenie z armii carskiej, a więc znajomość żargonu wojskowego i procedur przejętych przez Armię Czerwoną, ułatwiało mu zadanie. Tej nocy w 1919 roku złamał szyfry sowietów – po raz pierwszy w naszej historii, co miało niezwykłe znaczenie dla polskiego dowództwa. Po tym przełomowym sukcesie zlecono mu zorganizowanie specjalnej komórki wywiadowczej zajmującej się deszyfrażem depesz Armii Czerwonej, w skład której weszli wybitni przedstawiciele polskiej szkoły matematycznej. Informacje, które zorganizowany przez niego wywiad uzyskał w 1920 r., pozwoliły polskim wojskom być „o krok przed wrogiem”. Miały one kluczowe znaczenie dla końcowego rozstrzygnięcia wojny polsko – bolszewickiej, w tym na decyzje Naczelnego Wodza Tuchaczewskiego w czasie ofensywy na Warszawę, czyli Bitwy warszawskiej.
W odcinku zobaczymy m. in. Mateusza Banasiuka, Grzegorza Małeckiego, Marcina Sztabińskiego i Marcina Kwaśnego.
Premierę pierwszej części czteroodcinkowej miniserii o Enigmie - widowiska "Sensacje XX wieku" - można zobaczyć już w najbliższą niedzielę, 1 listopada, o godz. 21:00 na National Geographic Channel
