Tędy przeszła historia Odcinek 6 - Wyborg. Utracone miasto

Streszczenie odcinka

Historia miasta Wyborg sięga X wieku. Zamieszkiwali je głównie Karelowie. Położone na pograniczu Wschodu i Zachodu, od dawien dawna miasto często zamieniało się w pole bitwy. Na kartach historii zapisywały się jego wielowiekowe, burzliwe dzieje. Finowie uważają Wyborg za swoje utracone miasto. II wojna światowa napisała kolejny swój rozdział. Należący od XV wieku, z przerwami, do Finów Wyborg przeszedł wtedy znów w obce ręce. Najpierw było to szwedzkie miasto, potem zawładnęli nim Rosjanie, następnie przeszło pod rządy Finów. Teraz znowu przynależy do Rosji. Wyborg jest położony nad morzem, 140 kilometrów na zachód od Sankt Petersburga, a jego znak rozpoznawczy to zamek wybudowany przez Szwedów w 1293 r. Obronne mury miały za zadanie chronić Królestwo Szwecji przed wrogami ze Wschodu. Piotr Wielki podbił Wyborg w XVIII wieku i ufortyfikował miasto, aby broniło Sankt Petersburga, nowej stolicy Cesarstwa Rosyjskiego. Finlandia uzyskała niepodległość w 1917 r. Od 1918 r. Wyborg należał przez kilka lat do niepodległego już państwa. Nazwa miasta brzmiała Viipuri, jest ona używana również dziś. II wojna światowa wpłynęła na jego losy, mieszkańcy zostali wywiezieni do innych części Finlandii. W marcu 1940 r. Związek Radziecki zajął opustoszałe miasto. Na mocy traktatu pokojowego Finlandia została zmuszona do oddania Wyborga i znacznej części Karelii. Finowie nie zaprzestali jednak walki o odzyskanie utraconych terenów. Zakrojony na wielką skalę atak Armii Czerwonej w czerwcu 1944 r. znowu jednak zmienił bieg historii. 15 czerwca mieszkańcom Wyborga ponownie rozkazano opuścić ich rodzinne miasto. Wyborg opustoszał w ciągu czterech dni. Finlandia ponownie utraciła Wyborg i Karelię, a jej mieszkańcy po raz drugi utracili swoje domostwa. Ogółem 420 tys. Finów przeniosło się na drugą stronę nowej granicy. Po zakończeniu wojny na nowej granicy zapadła "żelazna kurtyna". Wyborg wciąż jednak żyje we wspomnieniach Finów, na starych zdjęciach i w opowieściach dawnych mieszkańców. Wykorzystują oni każdą okazję, by odwiedzić utracone miasto. (HISTORIAN NAYTTAMOITA VIIPURI) Film dokumentalny, 28 min, Szwecja 2004 Realizacja: Ritva Leino