Dzieje kultury polskiej Odcinek 2 - Trudne początki. Wiek XI

Streszczenie odcinka

W drugim odcinku serii programów historycznych przegląd dziejów Polski rozpoczyna się w końcowym okresie panowania Bolesława Chrobrego. Niezwykle ważnym wydarzeniem dla młodego państwa polskiego był zjazd gnieźnieński z udziałem Ottona III i koronacja w 1025 roku potomka Piastów na króla. W ten sposób nasz kraj stał się formalnym członkiem europejskiej rodziny królestw. O pozycji Polski na arenie międzynarodowej decydowała nie tylko jej potęga militarna i dokonywane podboje, ale także zbieżność dążeń oraz współuczestnictwo w tworzeniu jedności chrześcijańskiej Europy. Bolesław Chrobryprowadził bardzo umiejętną politykę zagraniczną, jego doradcami były wykształcone i znaczące indywidualności z różnych kręgów kulturowych i narodowościowych. Utrzymywał dobre stosunki z cesarzem Ottonem III, mistykiem i marzycielem, owładniętym ideą zbudowania uniwersalistycznego państwa chrześcijańskiego, oraz papieżem Sylwestrem II, uczonym i pragmatykiem. Panowanie Chrobrego to czas dynamicznej ewangelizacji ziem polskich i budowy monumentalnych świątyń nowej wiary. Jednak jego syn, koronowany w 1026 roku, nie zdołał już osiągnąć tak znaczących sukcesów, jak ojciec. Panowanie Mieszka II przypadło na trudny okres w dziejach państwa polskiego. Król był bardzo wykształconym monarchą, nie zdołał jednak pohamować pretensji do tronu swych młodszych braci, buntu możnowładców z podbitych przez Polan sąsiednich plemion oraz reakcji pogańskiej. Wysokie koszty długoletnich wojen prowadzonych przez Chrobrego i jego syna doprowadziły do wystąpień ludności wieśniaczej. Mieszko II musiał uciekać z kraju, książę czeski Brzetysław grabił polskie ziemie, a kapłani pogańscy domagali się powrotu starych obyczajow. W kraju zapanował wielki chaos. Odbudową państwa i organizacji kościelnej zajął się syn Mieszka, Kazimierz, zwany z powodu zasług na tym polu Odnowicielem. Stopniono odzyskiwał utracone dominia ojca: Pomorze Wschodnie, Mazowsze, Śląsk. Restytuował monarchię. Wznosząc monumentalne budowle sakralne, otworzył nowy rozdział w polskiej sztuce, zainicjował styl romański na naszych ziemiach. Dzieło umacniania państwa podjął także syn Kazimierza, Bolesław Szczodry. Prowadził bardzo aktywną politykę międzynarodową. Jednak tragiczny w skutkach konflikt z biskupem krakowskim Stanisławem sprawił, że król wraz z rodziną musiał uciekać z kraju. Zastąpił go na tronie młodszy brat, Władysław Herman. Mówiąc o państwie polskim w XI wieku, należy wspomnieć o dużej roli zakonów, zwłaszcza benedyktynów, w życiu kraju, kształtowaniu duchowości społeczeństwa i rozwoju kultury materialnej. Zakony stymulowały rozwój umysłowy, a także - używając współczesnego języka - organizowały nowe formy działalności gospodarczej: wprowadzały nowe metody uprawy roli (trójpolówka), intensyfikowały hodowlę (zwłaszcza owiec), upowszechniały innowacje techniczne (m.in. młyny wodne i kuźnie). Program edukacyjny, 51 min, Polska 1997 Autor: Rafał Grupiński Reżyseria: Mariusz Malec