Gusta i guściki

(LE GOUT DES AUTRES) Komedia obyczajowa, 108 min, Francja 2000 Reżyseria: Agnes Jaoui Scenariusz: Agnes Jaoui, Jean-Pierre Bacri Występują: Jean-Pierre Bacri, Anne Alvaro, Alain Chabat, Agnes Jaoui, Gerard Lanvin, Christiane Millet, Wladimir Yordanoff i inni Debiut reżyserski francuskiej aktorki i scenarzystki Agnes Jaoui okazał się przedsięwzięciem ze wszech miar udanym, co potwierdziły m.in. 4 Cezary 2001 dla najlepszego filmu, za scenariusz, drugoplanową rolę kobiecą (Anne Alvaro) i męską (Gerard Lanvin), Felix 2000 za scenariusz, Grand Prix des Ameriques na MFF w Montrealu oraz nominacja do Oscara dla filmu nieanglojęzycznego. Jaoui, spostrzegawcza i inteligentna obserwatorka ludzkich zachowań, na ekranie konfrontuje ze sobą krańcowo różnych bohaterów, tworząc barwną i zabawną mozaikę ludzkich typów i gustów. Te ostatnie odgrywają tu rolę zasadniczą - to w nich zawiera się pośrednio całe życie człowieka: środowisko, z którego się wywodzi, szkoła, do której chodził, bagaż genetyczny i społeczny. To właśnie gust decyduje o naszej przynależności do określonej "kasty", wyznacza granice towarzyskie. Pokonanie "bariery" własnego gustu jest trudne, ale - jak przekonuje film - nie niemożliwe. Bohater filmu, Jean-Jacques Castella, wyrafinowanym gustem nie grzeszy. Jest przedsiębiorcą, który do wszystkiego doszedł sam ciężką pracą. Stara się jednak być nowoczesny: do prowadzenia firmy zatrudnia dyplomowanego menedżera, ubezpiecza znaczące kontrakty, co wiąże się z koniecznością wynajmowania ochroniarza, podejmuje naukę angielskiego. Jego niepracująca żona Angelique zabija nudę egzystencji bogatej pani domu miłością do zwierząt i pracą dekoratorki wnętrz o dość specyficznym poczuciu piękna. Naukę angielskiego Castella traktuje dość niefrasobliwie: wynajętą nauczycielkę, Clarę Devaux, która zjawia się w jego biurze, obraża i odsyła do domu. Tego samego dnia daje się zaciągnąć żonie do teatru, którego nie lubi, ale idzie, bo w jednej z drobnych ról występuje jego siostrzenica. Przedstawienie "Bereniki" Racine'a staje się prawdziwym przełomem w jego życiu: jest urzeczony tekstem sztuki, a jeszcze bardziej faktem, że w głównej roli występuje jego nauczycielka. Zakochuje się w niej, zaczyna regularnie bywać w teatrze, przykłada się do lekcji, traktując lektorkę z całym szacunkiem należnym "kapłance sztuki". Stara się również wejść w krąg jej znajomych i przyjaciół, nie wyczuwając, że jest przez nich traktowany z lekceważeniem i kpiną "należną" nieokrzesanemu nuworyszowi. W kawiarni, w której bywają artyści, a wraz z nimi i Castella, jego kierowca, Deschamps, spotyka kelnerkę, Manie, z którą kiedyś łączył go przelotny romans. Teraz dziewczynie bardziej podoba się ochroniarz Castelli, Moreno, i to z nim zaczyna sypiać. Pod wieloma względami oboje doskonale się rozumieją, ale Moreno jako były policjant nie może zaakceptować faktu, że Manie dorabia do pensji handlując narkotykami. Zakochany Castella robi postępy w angielskim, kupuje abstrakcyjny obraz od znajomego Clary, czym naraża się żonie, która nie godzi się na powieszenie płótna w domu. Otwierający się na inny świat mężczyzna odchodzi w końcu od Angelique, ale żyjąca na wyżynach sztuki Clara ciągle pozostaje dla niego nieosiągalna.