Teatr Telewizji Ożenek

Streszczenie odcinka

Pierwszą komedią Mikołaja Gogola miała być historia urzędnika, którego doprowadziła do obłędu chęć otrzymania za wszelką cenę orderuśw. Włodzimierza III stopnia. Satyra wyszydzająca oficjalną, urzędnicząRosję nie miała szansy uzyskania akceptacji cenzury. Gogol ograniczyłwięc "Włodzimierza III stopnia" do kilku scen, wykorzystanych późniejw innych utworach. Pragnął jednak ujrzeć którekolwiek ze swoich dziełw teatrze i aby spełnić to marzenie, poszedł na pewnego rodzajukompromis z cenzurą. Tak powstał "Ożenek", komedia pozorniewprowadzająca tematykę prywatnego życia zwykłych ludzi, naprawdę zaś - ostra satyra obyczajowa. Jak była ona bulwersująca dla ówczesnej elityrosyjskiej, niech świadczy choćby to, że w czasie petersburskiej premieryw grudniu 1842 car Mikołaj I po kilku scenach demonstracyjnie opuściłteatr. Spektakl zakończył się ogólną klapą. Powód tego niepowodzenia nie leżał jedynie w niechlujnej grzeaktorskiej i nieporadnej inscenizacji. "Ożenek" łamał wszelkie prawakomedii, do której przyzwyczajona była ówczesna widownia. Byłutworem nowatorskim, rozpoczynającym zupełnie inny rozdział wdziejach rosyjskiej komedii. Gogol zrezygnował z tradycyjnej miłosnejintrygi prowadzącej - mimo spiętrzonych nieporozumień międzykochankami - do szczęśliwego finału. W sztuce nie ma słowa o miłości. Odbywa się natomiast zwyczajny targ i zwyczajna handlowa rywalizacja. Agafia Tichonowa nie jest typową amantką pełną romantycznychuniesień, lecz osobą obdarzoną kupiecką rozwagą, pragnącą przedewszystkim podnieść swój społeczny status. Akcja nie kończy się ślubem - narzeczony w ostatniej chwili ucieka. Ożenek jest więc "komedią o nie - spełnionych zamiarach, o zdarzeniach, które się nie zdarzyły". Jest takżepierwszą narodową komedią obyczajową, wprowadzającą na scenęzamiast lokaja - zwyczajnego chłopa pańszczyźnianego, a zamiastarystokracji - pospolite rosyjskie kupiectwo. Każda z tych postaciposługuje się właściwym sobie językiem, który bardziej niż czyny określajej charakter. "Ożenek" w reżyserii Ewy Bonackiej jest powtórzeniem archiwalnego spektakluz 1976 roku. Biorą w nim udział najwybitniejsi polscy aktorzy komediowi. Tłumaczenie Juliana Tuwima przekazuje w mistrzowski sposób słynnedialogi Mikołaja Gogola. Teatr, 88 min, Polska 1976Autor: Mikołaj GogolPrzekład: Julian TuwimReżyseria i adaptacja: Ewa BonackaRealizacja tv: Barbara SałackaWystępują: Anna Seniuk (Agafia), Elżbieta Wieczorkowska (Ciotka), IrenaKwiatkowska (Swatka), Wiesław Michnikowski (Podkolesin), CzesławWołłejko (Koczkariow), Kazimierz Brusikiewicz (Jajecznica), JanKobuszewski (Anuczkin), Wojciech Pokora (Żewakin), Jerzy Turek(Stiepan) oraz Janina Seredyńska, Barbara Winiarska, Ryszard Nawrocki, Andrzej Stockinger