Oblężenie Leningradu

Sankt Petersburg, rosyjskie okno na świat, kolebka rewolucji bolszewickiej, miasto bohater, obiekt bezprecedensowego oblężenia w czasie II wojny światowej. Tragedia oblężonego miasta, nazwanego po rewolucji Leningrad na cześć Lenina, trwała 872 dni. Spośród prawie 3 milionów mieszkańców pozostało tylko 600 tysięcy. Ponad milion zmarło podczas blokady, w większości z powodu głodu lub ogromnych mrozów. Film jest opowieścią o nieugiętej ludzkiej woli, wytrzymałości w cierpieniu, o bohaterstwie i ludzkich błędach. Opisy tych wszystkich okropieństw, miesięcy głodu, odnajdujmy przede wszystkim w dziennikach, w których udręczeni ludzie zapisywali swoje najtajniejsze myśli i najgorsze przeżycia. Kiedy żołnierze wermachtu 22 czerwca 1941 roku wkraczali z Polski i Prus Wschodnich na terytorium Związku Radzieckiego, mieszkańcom Moskwy i innym obywatelom ZSRR wojna wydawała się czymś odległym. W Leningradzie uważano za niewłaściwe przejmowanie się sprawami międzynarodowymi i uleganie - jak to wówczas mówiono - niezdrowym nastrojom. "Gdzieś w Europie od dwóch lat toczy się wojna. I co z tego?" - mówił jeden z mieszkańców krótko przed niemieckim atakiem. Wybuch wojny dokładnie pamięta Nina Kazarina. "To był piękny, niedzielny dzień. Rano 22 czerwca poszliśmy na spacer, a wojna już wtedy faktycznie się toczyła. Mołotow ogłosił to przez radio, wszyscy byli w szoku. Ludzie nie bali się Niemców, myśleli, że szybko ich pokonamy dzięki ogromnej przewadze liczebnej. Głównym celem niemieckich ataków były magazyny i zakłady, które zapewniały przeżycie milionom zamkniętych w mieście mieszkańców. W ciągu pierwszych kilku dni spłonęło wiele zbiorników z paliwem i 38 magazynów z zapasami żywności. Galina Korotkiewicz wspomina, że nikt się nie spodziewał, że to będzie tak długo trwało. I że tak szybko miasto zostanie otoczone i nastąpi blokada. Z dzienników poznajemy niewiarygodne historie ludzkiego cierpienia, ale również całkowitą emocjonalną obojętność wobec wszystkiego, co działo się wokół. Mieszkańcy Leningradu wytworzyli w sobie obojętność, a nawet znieczulicę, bowiem żaden normalny człowiek nie byłby w stanie znieść tych wszystkich codziennych okropności, gdyby zaczął się nad nimi zastanawiać. Autorzy filmu podkreślają, że dopiero w ostatnich latach, ci którzy przeżyli, a także historycy, zaczęli ujawniać przerażającą prawdę. Stalinowski reżim milczał na temat tragicznych aspektów oblężenia. Przez dziesięciolecia królowała komunistyczna wersja wydarzeń, gloryfikująca męstwo Leningradu i jego mieszkańców. Cenzura nie pozwalała mówić o kanibalizmie, o podrabianych kartkach na żywność ani o ciastkach pieczonych dla przedstawicieli władz w Instytucie Smolnym. Bohaterskich mieszkańców miasta, zwanego wówczas Leningradem, upamiętnia pomnik postawiony jeszcze w czasach Związku Radzieckiego.