Obsługiwałem angielskiego króla

Ekranizacja jednej z najważniejszych i najwybitniejszych powieści Bohumila Hrabala w reżyserii Jiriego Menzla. Jan Díte (Oldrich Kaiser) wychodzi na wolność po prawie 15-letnim pobycie w więzieniu. Z rozrzewnieniem wspomina stare czasy. Urodził się w biednym przygranicznym miasteczku, gdzie Czesi i Niemcy żyli obok siebie we względnym spokoju. Od najmłodszych lat Jan (Ivan Barnev) marzył, aby się wzbogacić i wieść beztroskie życie. Każdy dzień poświęcał na gromadzenie pieniędzy. Zaczynał jako kelner w rodzinnych stronach, by potem odnosić pierwsze zawodowe sukcesy w dobrym hotelu niedaleko Pragi. W końcu trafił do nowego, luksusowego hotelu w stolicy, gdzie nauczył się, jak należy się ubierać i zachowywać. Spotkał go tam moment chwały. Odwiedzający hotel cesarz Abisynii (Tonya Graves) nagrodził go za wspaniałą, choć krótką służbę. W tym czasie zakochał się i ożenił z niemiecką nacjonalistką Lizą (Julia Jentsch). Po wybuchu wojny Liza była pielęgniarką na linii frontu, a Jan pracował w specjalnym instytucie powołanym przez Himmlera w celu stworzenia czystej rasy aryjskiej. Oboje marzyli, by po wojnie zbudować własny hotel, ale ich plany brutalnie zrewidowała rzeczywistość. Liza zginęła podczas nalotu, a Jan za kolaborację z okupantem trafił po wojnie do więzienia. "Obsługiwałem angielskiego króla" to filmowa adaptacja jednej z najwybitniejszych powieści zmarłego w 1997 roku Bohumila Hrabala, wyreżyserowana przez Jiríego Menzla. Mimo, że Hrabal i Menzel znali się ponad 30 lat, nigdy nie przeszli na "ty", a dla Menzla pisarz był zawsze "panem Hrabalem". W 1968 roku ich wspólne dzieło, wojenna tragikomedia "Pociągi pod specjalnym nadzorem", zostały nagrodzone Oscarem® i wieloma innymi wyróżnieniami. "Postrzyżyny" (1980) otrzymały nagrodę na festiwalu w Wenecji, a "Skowronki na uwięzi" (1969) dostały w 1990 roku Złotego Niedźwiedzia na festiwalu w Berlinie. W cieniu tych bardzo znanych obrazów jest jeszcze "Święto przebiśniegu" (1984). Autor "Obsługiwałem angielskiego króla" był tak przekonany do talentu Menzla, że sprzedając prawa do adaptacji filmowej powieści zastrzegł, że może ona zostać zrealizowana jedynie, jeśli reżyserem będzie właśnie on. Nic w tym dziwnego, bowiem Jirí Menzel za każdym razem starał się jak najlepiej zachować klimat narracji Hrabala, tłumacząc na język filmowy styl jego pisarstwa. "Obsługiwałem angielskiego króla" wydaje się zwieńczeniem długoletniej współpracy reżysera z kultowym czeskim pisarzem. "Tę historię - jeden ludzki los, w którym odbija się współczesność i duży fragment historii dwudziestego wieku - chciałem potraktować tak, aby przede wszystkim zachować poetycką, ale i pozbawioną sentymentalizmu refleksję Hrabala na temat świata, w którym przyszło nam żyć" - mówi Jirí Menzel. Zdaniem reżysera ta powieść należy do najwybitniejszych osiągnięć w twórczości Bohumila Hrabala. Pisarz zebrał w niej olbrzymią ilość sytuacji, scen, historyjek i anegdot i umieścił pośród nich bohatera od okresu międzywojennego, poprzez czas drugiej wojny światowej, aż po lata 60. ubiegłego wieku. Konstruując scenariusz Menzel wybrał z obszernej powieści to, co najciekawsze. Chciał, aby obraz miał spójną narrację, był przystępny i zrozumiały dla tych, którzy nie czytali powieści. W filmie znaleźć można atmosferę legendarnych na całym świecie czeskich gospód, nieco szwejkowską w wymowie historię i słodko-gorzki humor. Fabuła koncentruje się na dwóch równoległych wątkach. Pierwszy z nich opowiada o losach i dojrzewaniu ambitnego czeskiego kelnera przed wojną i podczas niemieckiej okupacji, drugi, przenikający się z pierwszym, przedstawia krótki epizod z życia dojrzałego już mężczyzny, który po latach szuka spokoju na wyludnionej wsi. Kompletując obsadę Menzel dbał o to, aby aktorzy mieli charyzmę i określoną wrażliwość. W starego Jana Díte wcielił się Oldrich Kaiser, który zachwycił Menzla swoją kreacją w filmie "Rekin w głowie" w reżyserii Marie Procházkovej. "Gdy Jirí zwrócił się do mnie, nie wahałem się ani chwili. Przypomniały mi się chwile, kiedy czytałem zakazanego wtedy jeszcze Hrabala na kartkach z powielacza. Atmosfera jego powieści jest mi bardzo bliska" - wspominał aktor. Jana Díte w młodszym wieku gra Ivan Barnev, jeden z najbardziej cenionych młodych aktorów w Bułgarii. Występował w filmach "Kalabush" Adoni Floridisa i Theodorosa Nikolaidisa, "A Leaf in the Wind" Swietoslawa Owczarowa czy "Lady Z" Georgia Djulgerowa. "Jestem szczęśliwy, że pan Menzel zaprosił mnie do wzięcia udziału w tym filmie. Miałem już to szczęście pracować z nim w Sofii. Grałem w trzech wyreżyserowanych przez Menzla przedstawieniach i pokazały mi one zupełnie nowe spojrzenie na świat" - twierdził Barnev. Na uwagę zasługuje też przewrotna rola Julii Jentsch, czyli Sophie Scholl z filmu Marca Rothemunda. Zdaniem wielu krytyków "Obsługiwałem angielskiego króla" był wielkim przegranym i najwybitniejszym filmem 57. Berlinale. Przyznano mu tam nagrodę FIPRESCI. W Czechach ekranizacja jednej z najbardziej osobistych powieści Hrabala stała się legendą jeszcze przed premierą. Czeska Akademia Filmowa i Telewizyjna przyznała obrazowi Menzla Czeskie Lwy dla najlepszego filmu 2006, za najlepszą reżyserię, najlepsze zdjęcia i za najlepszą męską rolę drugoplanową dla Martina Huby. Został też zgłoszony jako czeski kandydat do Oscara® w 2008 roku.