Prawdziwy koniec wojny Odcinek 4 - Grabieże zwycięzców

Streszczenie odcinka

Opowieść o masowych grabieżach dokonywanych przez wojska sowieckie na terenie Polski już po zakończeniu wojny. Żołnierze zwycięskiej armii rabowali domy, zabierali zwierzęta gospodarskie, wywozili na Wschód całe fabryki, instalacje przemysłowe, a nawet tory kolejowe i mosty, często odurzeni alkoholem dokonywali bezsensownych dewastacji. Dramatyczne wydarzenia wspominają świadkowie tamtych dni, pionierzy ziem odzyskanych i przedstawiciele ówczesnych władz polskich. Uzupełnieniem są archiwalne kroniki filmowe i historyczne dokumenty. Niepisanym, aczkolwiek nieodłącznym prawem zwycięzcy w każdej niemal wojnie, były i są nadal grabieże zajętych terenów. W Polsce takie grabieże miały ostatnio miejsce po II wojnie światowej, kiedy nadciągająca ze Wschodu Armia Radziecka poczynała sobie u nas z ogromną bezwzględnością w poczuciu absolutnej bezkarności. Do typowych "żołnierskich uciech" należało m.in. celowe niszczenie ocalałych z pożogi wojennej domostw. Puszczono z dymem wiele wsi i zabytkowej zabudowy miejskiej. Przykładem takiej działalności są Prusice na Dolnym Śląsku, gdzie pijany żołnierz frontu ukraińskiego wzniecił pożar w rynku miejskim. Spłonęły wówczas zabytkowe kamienice i przylegające do nich domy, w sumie około pięćdziesiąt budynków. Miasto nie ucierpiało w wyniku starć zbrojnych, dopiero po wkroczeniu zwycięskiej armii legło w gruzach. W lutym 1945 roku władze radzieckie sformułowały uprawnienia swojej administracji wojskowej w strefie przyfrontowej, dotyczyły one m.in. korzystania z zasobów miejscowej gospodarki, o ile uzasadniały to względy wojenne. W praktyce oznaczało to masowe demontaże urządzeń gospodarczych - fabrycznych i komunalnych, a następnie wywożenie ich do Związku Radzieckiego. Organizująca się dopiero polska administracja lokalna nie była w stanie powstrzymać tego procederu. W sprawach szczególnej wagi uciekano się do interwencji na najwyższym szczeblu - u samego Józefa Stalina. Czasem również ludność cywilna uzbrojona w kosy i siekiery próbowała powstrzymać Rosjan. Szacuje się, że w samym tylko 1945 roku wywieziono z Polski urządzenia przemysłowe o łącznej wartości około pół miliarda ówczesnych dolarów. Nie da się natomiast oszacować majątku zagrabionego w późniejszych latach.