Żywot sarmacki Odcinek 5 - Edukacja

Streszczenie odcinka

W tym odcinku prof. Krzysztof Koehler - poeta, historyk literatury, krytyk literacki, przybliży tajniki XVI i XVII - wiecznej edukacji szlacheckiej, która miała ogromny wpływ na kształtowanie obyczajowości i polityki polskiego państwa. Przewodnikiem po edukacyjnym systemie czasów sarmatyzmu będą dzieła literackie z epoki. Zgodnie z radami Mikołaja Reja szlachcic zaczynał naukę w domu, pod okiem rodziców i preceptora. Na tym etapie najważniejsze było wpajanie cnót i obyczajów, ale też umiejętności choćby konnej jazdy, zachowania w towarzystwie, podstaw pisania i czytania. Kiedy szlachcic kończył mniej więcej 9 lat, rozpoczynał edukację poza domem. Normą było, szczególnie w wieku XVII, że odbywała się ona w szkołachjezuickich, które pojawiły się w Polsce w 1564 roku i wkrótce jezuici stali się właściwie monopolistami w dziedzinie nauczania. Uczeń, który kończył taką szkołę, znał łacinę, trochę grekę, antyczną literaturę, miał wiedzę z zakresu historii Polski i geografii. Nieobowiązkowo uczono niemieckiego i ruskiego, wykładano też dialektykę, fizykę, i filozofię. Młodzieniec szkolił się też w sztuce retoryki, a także występował w jezuickim teatrze szkolnym, który był ważnym elementem jezuickiej edukacji. Protestanci mieli swoje szkoły: luterańskie w Toruniu, Elblągu i Gdańsku, kalwińską w Pińczowie oraz ariańską w Rakowie. Uczono w nich matematyki, filologii i teologii. O tym dlaczego w owym czasie stawiano na edukację i to edukację praktyczną, przypomną teksty Jana Kochanowskiego, Mikołaja Sępa Szarzyńskiego i Andrzeja Frycza Modrzewskiego.