Milczenie

MILCZENIE (TYSTNADEN) Dramat psychologiczny, 91 min, Szwecja 1963 Scenariusz i reżyseria: Ingmar Bergman Zdjęcia: Sven Nykvist Muzyka: Jan Sebastian Bach Występują: Ingrid Thulin, Gunnel Lindblom, Jorgen Lindstrom, Haakan Jahnberg, Birger Malmsten, Eduardo Gutierrez, Lissi Alandh, Leif Forstenberg i inni Trzecie, po filmach "Jak w zwierciadle" i "Goście Wieczerzy Pańskiej", dzieło Ingmara Bergmana z tryptyku powstałego w latach 1961 - 63, w którym podejmuje on problem stosunku człowieka wobec Boga. Ukazuje świat rozpaczy, zagubienia, niemożności porozumienia się, lęku przed śmiercią, świat, w którym Bóg milczy. Dwie siostry: Ester i Anna z 10 - letnim synkiem Johanem wracają z wakacji pociągiem do Szwecji. W drodze ciężko chora Ester dostaje nagle ataku i zaczyna pluć krwią. Kobiety przerywają podróż, zatrzymują się w nieznanym kraju, którego języka nie rozumieją, w mieście, gdzie ludzie z poważnymi twarzami pośpiesznie przemykają ulicami, wśród przejeżdżających czołgów. W ogromnym hotelu, gdzie mają nocować, są niemal jedynymi gośćmi. Pustka i ponura atmosfera hotelu udzielają się siostrom, reprezentującym dwie strony ludzkiej natury - ciało i ducha, zmysłowość i intelekt, dwa skrajnie odmienne typy osobowości. Starsza Ester - sfrustrowana intelektualistka o nieco męskiej powierzchowności, ogarnięta obsesją rychłej śmierci, szuka zapomnienia i ukojenia fizycznych cierpień w alkoholu, negując własny seksualizm. Anna - pozornie bardziej wyzwolona, zeskłonnościami do nimfomanii, usiłuje znaleźć spełnienie i wolność w erotycznych przygodach. Nienawidzi przy tym siostry, czując się przez nią zdominowana. By ją upokorzyć i dać upust źle skrywanej agresji Anna na oczach siostry kocha się ze sprowadzonym do hotelu przypadkowo poznanym mężczyzną. Następnego dnia Anna opuszcza wraz z synem hotel, pozostawiając umierającą siostrę na łasce starego kelnera. Dzięki niemu Ester poznaje znaczenie kilku słów w miejscowym języku i zapisuje je małemu Johanowi na kartce. Ten prosty gest pozostawia cień nadziei na porozumienie w świecie zagubionych i samotnych ludzi. U podstaw scenariusza "Milczenia" legły wspomnienia Bergmana z dzieciństwa i jego fascynacja podróżami i nieznanymi miejscami. Początkowo bohaterami filmu mieli być dwaj mężczyźni, ostatecznie reżyser zdecydował się na kobiety - dwie siostry. Zarówno ówczesna żona Ingmara Bergmana - Kahi Laretei, jak i szef Svensk Filmindustri - producenta jego filmów odradzali mu realizację "Milczenia". Ich złe przeczucia szybko znalazły potwierdzenie. Premiera filmu wywołała skandal, twórca odsądzany od czci i wiary otrzymywał dziesiątki listów z wyrazami oburzenia i potępienia, a nawet obelgami i pogróżkami. W wywiadach Bergman konstatował ze smutkiem, że w powodzi oskarżeń o nieobyczajność wypaczono całkowicie właściwy temat i sens filmu, który zresztą dzisiaj nikogo już nie szokuje.