"Citizenfour". Orwell stuka do drzwi [RECENZJA]

NASZA OCENA: 8/10

Laura Poitras, znana zaangażowana społecznie dokumentalistka, pracowała nad projektem dotyczącym łamania praw obywateli i nadużywania władzy przez agencje bezpieczeństwa w USA, kiedy otrzymała serię maili od tajemniczego „Citizen Four”. Zawarte w nich informacje były wręcz niewiarygodne, dlatego Poitras, wraz z dwoma dziennikarzami The Guardian udała się do Hongkongu, aby osobiście przeprowadzić wywiad z nadawcą. Ten zdradził szokujące i udokumentowane informacje na temat inwigilacji prowadzonych przez amerykańskie agencje rządowe, między innymi o prowadzonych na dużą skalę podsłuchach. Wywiad zaszokował wszystkich, a tajemniczym „Citizen Four” okazał się Edward Snowden.

Urodzony w 1983 roku Edward Joseph Snowden był pracownikiem CIA, zatrudniała go też NSA (agencja wywiadowcza National Security Agency). Zebrał i upublicznił kilkaset tysięcy (sic!) tajnych dokumentów, dotyczących w dużej mierze inwigilacji obywateli, podsłuchiwaniu polityków (przypuszczalnie nawet Angeli Merkel i to z jej prywatnej komórki), łamaniu praw człowieka i konstytucji przez rządy USA i Wielkiej Brytanii. Wyjechał do Hongkongu, stamtąd do Rosji, gdzie otrzymał roczne stałe prawo pobytu, pozostał jednak na dłużej. W USA został oczywiście uznany za zdrajcę i jako taki jest poszukiwany. Laura Poitras, dziennikarze Glenn Greenwald i Ewen MacAskill, byli pierwszymi, z którymi się skontaktował i przekazał najważniejsze dane, o których wkrótce rozpisywał się cały świat.

„Citizenfour” jest trzecią częścią nieformalnej trylogii Poitras (wcześniejsze to „Mój kraj, mój kraj” i „Przysięga”) przedstawiającej nienajlepszą kondycję amerykańskiej demokracji. Częścią z pewnością najlepszą i najbardziej kontrowersyjną. Film nie jest jedynie zapisem rozmów ze Snowdenem, pokazuje też reakcje prasy, rządów, nagonkę na Snowdena i udzielane mu poparcie, szkicuje tez obraz świata, który nagle przejrzał na oczy: każdego można podsłuchać, namierzyć, „niewinny” Internet czy najnowszy telefon może być narzędziem inwigilacji, prywatność staje się dobrem deficytowym. Wciągające i przerażające zarazem; „Citizenfour” otrzymał Oscara dla najlepszego filmu dokumentalnego.

Beata Cielecka